ملزومات
همسری:
از نگاه
قرآن یکی از مهمترین کارکردهای انتخاب همسر و تشکیل خانواده رسیدن به سکونت و
آرامش است. لذا همسر شایسته کسی است که در راستای این هدف متعالی قدم بردارد که
لازمه آن داشتن سه عنصر: ۱-عشق و
علاقه، ۲-تعهد و ۳-صمیمیت
است. در این راستا لازم است زن و مرد از آمادگیهای قبل از ازدواج برخوردار باشند.
آمادگیهای لازم قبل از ازدواج:
۱- امید: شخص به قابلیتها و امکانات موجود خویش
باور داشته و بتواند روی آنها برای آینده خود و خانواده سرمایه گذاری کند.
۲- اراده: شخص به استقلال رسیده باشد و بتواند
بدون وابستگی به دیگران شخصا در امور ات زندگی تصمیم گیری نماید.
۳-هدفمندی: هدف شخص از زندگی و ازدواج مشخص باشد
و بداند دنبال چه چیزی می گردد بر این اساس شخص باید قدرت برنامه ریزی داشته باشد.
۴- شایستگی: شخص به اندازه ای از رشد برخوردار
باشد که قدرت اجرا داشته باشد
۵- وفاداری: شخص می بایست قدرت نظارت داشته باشد و
از اینرو بتواند به مرحله تحمل سختیها و اختلاف سلیقه با همسر خویش نائل گردد.
این مشخصه ها به طور مشترک برای زن و
مرد لازم است اما از آنجا که مدیر و رهبر خانواده مرد است نه زن لذا ضروری است که
مرد بیش از زن به این آمادگی ها مجهز باشد.
حتما به تناسب طرفین در موارد زیر دقت
کنید:
۱. اعتقاد و مذهب، ۲. سن، ۳. تحصیل، ۴. وضعیت مالی، ۵. فرهنگ و آداب ورسوم، ۶. زیبایی، ۷. جسم
تناسب در اینجا به معنای مساوی بودن به
معنای دقیق کلمه نیست بلکه به این معنا که در این موارد ، تفاوت فاحش و زیاد
نداشته باشید، به عنوان مثال، از لحاظ تحصیلات تفاوت به این صورت نباشد که یکی بی
سواد یا در حد سیکل باشد و دیگری در سطح دکتری یا بالاتر باشد! بلکه سطوح به هم
نزدیک باشد. برای فهمیدن این موارد اول باید از داشتن این خصوصیات مطمئن شوید و
برای این کار باید تحقیق کنید.
از کجاها تحقیق کنیم؟
۱. اقوام و فامیل ها ۲. دشمنان احتمالی ۳. دوستان نزدیک ۴. همکاران
۵. همسایگان ۶. معلمان ۷. مراجع رسمی (حراست محل کار و...)
همه خانمها دوست دارند همسران خوبی برای
شوهر خود باشند و همسرانشان از بودن در کنار ایشان احساس رضایت کنند. اما این امر
به خودی خود حاصل نمی‌شود، بلکه یک خانم باید در رفتارها و برخوردهایش با شوهر،
اموری را رعایت کند تا همسرش او را به عنوان یک همسر خوب بشناسد و بپذیرد.
ملاک های دسته اول عبارتند از:
۱ - تدیّن و دیندارى: کسى که پاى بند دین نیست، تضمینى
وجود ندارد که پاى بند رعایت حقوق همسر و ادامه زندگى مشترک باشد. اگر یکى دیندار
و دیگرى بى دین باشد، زندگی آنان روى سعادت را نخواهد دید. سعادت بدون دیانت محال
است. اگر هر دو بى دین باشند، باز تضمینى وجود ندارد که رعایت حقوق یکدیگر را بنمایند.
البته منظور از دیندارى و تدیّن این است که پاى بندی به اسلام داشته باشند و اسلام
را با جان و دل پذیرفته و در عمل به آن کوشا باشند، نه تدین سطحى و بى ریشه و بى
عمل.
پیامبر(ص) به شخصى که مىخواست ازدواج
کند، فرمود«علیک بذات الدین؛[۱] بر تو باد که همسر دیندار بگیرى».
در مورد دیگرى فرمود: «کسى که با زنى
به خاطر ثروتش ازدواج کند، خداوند او را به حال خودش وامىگذارد . کسى که فقط به
خاطر زیبایى با زنى ازدواج کند، در او امور ناخوشایند خواهد دید. کسى که به خاطر دین
و ایمانش با او ازدواج کند، خداوند همه آن امتیازات را برایش فراهم خواهد کرد».[۲]
دین دار بودن، به این است که داراى
صفات ذیل باشد: عفت، حجاب، حیا، نجابت، اخلاق خوب، خوش حرف و خوش زبان بودن، اهل
نماز و مناجات، علاقهمند به قرآن و اهل بیت، ترس از خدا داشتن، آبرونگهدار
بودن، اسراف کار نبودن و... .
۲ - اخلاق خوب از ویژگىهاى لازم و اساسى براى
همسر است: منظور از اخلاق خوب تنها خنده رویى و خوش خلقى نیست، بلکه به معناى
اخلاق اسلامى داشتن و نفس را تهذیب و پاک نمودن است.
پیامبر(ص) فرمود:« اذا جاءکم من ترضون
خُلقه و دینه فزوّجوه و ان لا تفعلوا تکن فتنة فى الارض و فساد کبیر؛[۳] با کسى که اخلاق و دینش مورد پسند باشد، ازدواج
کنید. اگر چنین نکنید، فتنه و فساد بزرگى در زمین به وجود خواهد آمد».
فردى از امام رضا(ع) سؤال کرد: براى
دخترم خواستگارى آمده که بد اخلاق است. آیا دخترم را به او بدهم؟ حضرت فرمود: «لا
تزوّجه ان کان سیئى الخُلق؛[۴] اگر بد اخلاق است، دخترت را به او نده».
نمونه اخلاق بد، لجاجت و یکدندگى، تکبر
نسبت به همسر، بى ادب بودن، بى وفایى، کینه توزى، سوءظن داشتن، سبکى و هرزگى، کم
ظرفیتى و بى تابى، با محبت نبودن و بد چشم بودن است.
۳- شرافت خانوادگى: منظور از شرافت خانوادگى، شهرت
و ثروت و موقعیت اجتماعى نیست، بلکه منظور نجابت و پاکى و تدین خانوادگى طرفین
است، زیرا ازدواج با یک فرد مساوى است با پیوند با یک خانواده و فامیل ایجاد و یک
نسل. در ازدواج و انتخاب همسر معقول نیست که انسان بگوید: مىخواهم با خود این
فرد زندگى کنم و کارى به کار خانوادهاش ندارم. پیامبر(ص) فرمود: «انظر فى أى شى
تضع ولدک فان العرق دساس؛ نیک بنگر که فرزندت را کجا قرار مىدهى، زیرا نطفه و
ژنها و خصوصیات ارثى، خواه ناخواه منتقل مىشود و تأثیر مىگذارد».
پیامبر(ص) فرمود: «بنگرید چه کسى را به
همسرى بر مىگزینید، زیرا فرزندان، مانند دایى هایشان مىشوند».[۵]
باز حضرت در تمثیلی زیبا فرمود: «ایاکم
و خضراء الدمن قیل یا رسول الله: و ما خضراء الدمن؟ قال: المرءة الحسناء فى منبت
السوء؛ از سبزههاى قشنگى که روى مزبلهها سبز می شود، پرهیز کنید. پرسیدند:
مقصودتان چیست؟ فرمود: زن زیبایى که در خانواده ناپسندی رشد کرده باشد
.[۶]
۴ - زیبایى: زیبایى نیز یک امتیاز است و در شیرینى
و سعادت زندگى زناشویى تأثیر به سزایى دارد. اگرانسانى، قیافه ظاهرى و اندام همسرش
را نپسندد و او را دوست نداشته باشد، ممکن است به طور ناخواسته به او ستم و جفا
کند و از او بهانه و ایراد بگیرد و زندگى را بر او تلخ نماید یا حتی بعد از ازدواج
دل به دیگری دهد.
به همسران سفارش شده است که خود را
براى هم بیارایند و یکدیگر را اشباع و ارضا کنند تا از انحرافات و مفاسد مصون
بمانند.
۵ - کفو همدیگر بودن: سنخیت و تناسب و همتایى در
علم و سواد و دین و ایمان و فرهنگ و فکر و اخلاق و تحصیلات علمى و سن و مال.
اگر در تمامى جهات تناسب بیشتر باشد،
مشکلات خانوادگى کمتر خواهد بود.[۷] هر قدر روحیات دختر و پسر به یکدیگر
نزدیک تر باشد، پیوند ازدواج آن دو از استحکام بیش تری برخوردار خواهد بود. دختر دیندار
باید با شخص دیندار ازدواج کند زیرا دیندار و بی دین به طور طبیعی در مواردی با یکدیگر
اصطکاک و در گیری خواهند داشت. فرد تحصیل کرده هم بهتر است با شخص درس خوانده
ازدواج کند تا یکدیگر را درک کنند. هم چنین تجربه نشان داده است که وقتی اختلاف سن
بین دختر و پسر زیاد باشد، پس ازگذشت سالیانی استحکام خانواده دچار تزلزل می شود.
البته همانندی کامل امکان پذیر نیست و نباید در انتخاب همسر وسواسی بود، ولی
همانندی نسبی لازم است.
احادیث و روایاتی که بیان شده، اگر چه
بیشتر خطاب به مردان در انتخاب همسر است، اما معیار هایی که در آنها آمده، کلی است
و در انتخاب همسر از طرف زنان نیز همین معیارها وجود دارد.
ملاکها و معیار و مسائل دیگرى که بیشتر
مربوط به سلیقه و موقعیت افراد است، در دستهى دوم قرار مىگیرد و مىتوان از
آن صرف نظر کرد مانند: هم نژاد بودن ، یا هم شهری بودن ، یا هم زبان بودن.
اما اینکه چگونه می توانید یک همسر خوب
بیابید، این کار می تواند به شکل ها و شیوه های مختلف صورت گیرد. از طریق خواهران،
از طریق معرفی دوستان. از طرف افراد فامیل و خانواده ، یا بستگانی که می شناسید.
اوصاف زنان شايسته:
۱. اگر شوهر در زندگي يادآور خدا شد او را همراهي
و اگر خدا را فراموش كرد، يادآور او شود و به او تذكر دهد.
۲. در حفظ دين و تقوا و انجام وظايف الهي و
اجتماعي، شوهرش را ياري كند.
۳. كم خرج باشد و مهرش سنگين نباشد.
۴. خوش زبان و مهربان باشد و مانند مادري مهربان
از او پرستاري و محافظت كند.
۵. ولود باشد. نازا و عقيم نباشد.
۶. خانه را محل استراحت شوهر قرار دهد و هنگام
بروز مشكلات و ناراحتيها دلداريش دهد.
۷. از زحمات شوهر و چيزهايي كه به منزل مي آورد
تشكر و قدرداني نمايد.
۸. هيچگاه از شوهر چيزي را مطالبه نكند كه قدرت
تهيه آن را ندارد.
۹. هنگام خروج شوهر از منزل، خودش و اموال شوهرش
را حفظ كند و هنگام ورود او، با خوشحالي به استقبال او برود.
۱۰. در منزل و براي شوهرش آرايش كند و بهترين
لباسها را بپوشد و برايش دلبري كند.
۱۱. هنگام خروج از منزل سنگين و با وقار و بدون
آرايش خارج شود و با مردان بيگانه گرم نگيرد و شوخي نكند.
۱۲. در حضور شوهر از مردهاي ديگر تعريف و تمجيد
نكند.
۱۳. اگر مرتكب اشتباهي شد فوراً از شوهر عذر خواهي
كند.
۱۴. اسباب خوشنودي شوهر را فراهم كند و موجب خشم و
عصبانيت شوهر نشود و اگر عصباني شد رضايت او را جلب كند.
۱۵. اگر شوهر فرمان داد، اطاعت كند و اگر قسم خورد،
باور كند و تكليف خود را انجام دهد.
۱۶، اهل قناعت
باشد تا در زندگي شوهر خود را به زحمت نيندازد.
۱۷. چنانچه از شوهر كار ناروايي سرزد، عفو و اغماض
نمايد.
۱۸. خانه را لطيف، پاكيزه و زيبا و مرتب نگه دارد و
در زندگي اقتصاد و ميانه روي را رعايت كند و از اسراف و تبذير و ولخرجي اجتناب
كند. و در غذا پختن خوش سليقه و كاردان باشد. به سليقه شوهرش توجه كند.
۱۹. در تغذيه، بهداشت و سلامت جسم و روح بچه ها
كوشا باشد و در معالجه، درمان و پرستاري از آنها جديت نمايد.
۲۰. امانتدار، راز نگه دار و راستگو باشد[۸].
منابع:
[۱]. وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۰.
[۲]. همان، ص ۳۱.
[۳]. همان، ص ۵۱.
[۴]. بحارالانوار، ج۱۰۰، ص ۲۳۵.
[۵]. جواهرالکلام،ج ۲۹، ص ۳۷.
[۶]. وسائل الشیعه ج۲۰ ص۴۸
[۷]. على اکبر مظاهرى، جوانان و انتخاب همسر، با تلخیص و اضافات.
[۸]. ر.ك: اميني، آئين همسر داري، انتشارات اسلامي