در حوادث تلخ و شیرین، پیش از آن که نقش خداوند را در آن بررسی کنیم، باید
به نقش خدا در آن توجه کنیم، زیرا نقش خداوند فقط این است که از وجود
حوادث آگاه است و بر اساس سنتهایی که مقرر نموده، شامل حال انسانها
میشود، در حالی که در بسیاری از این حوادث، نقش بشر انکار ناپذیر است.
ما انسانها معمولاً در ارزیابی پدیدهها اعم از تلخ و شیرین دچار خودبینی خاصی هستیم و هر پدیدهای را از دریچه سود ظاهری خویش نگاه میکنیم، در حالی که باید پدیده را با نظام کلی جهان دید و سپس درباره آن داوری کرد.
متوجه دانستن هر حوادث تلخ به جهان غیب، دور از واقعبینی است، زیرا بخشی از نارساییها و حوادث تلخ، زاییده کوتاهی انسان است و چه بسا میتواند بخشی از گرفتاریها را کاهش دهد. او میتواند با هوش خدادادی از زیانها بکاهد، بلکه از آنها به سود خود بهره گیرد.
فقر و بدبختی که در برخی از جوامع حاکم است، نتیجه نظام ظالمانه اجتماعی است. گروهی از پرخوری رنج میبرند و برخی از گرسنگی. اگر در جهان، نظام عادلانه حاکم بود، همه از زندگی آبرومندی برخوردار بودند.
بنابر این قبول داریم در قضا و قدر الهی تمام حوادث تلخ و شیرین ضبط شد. و خداوند از ازل میدانسته است که این حوادث، اتفاق میافتد، ولی تمام این حوادث با اختیار و اراده انسان انجام میپذیرد و قضا و قدر و علم ازلی الهی با اختیار و اراده انسان منافاتی ندارد.
