از
قرآن مجید طبق تفسیر اهل بیت(علیهم السلام) درباره انبساط و تکامل تدریجى زمین
مىتوان به این آیه استدلال کرد: «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ
لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا...»(1)، نخستین خانهاى که براى مردم قرار
داده شد، در سرزمین مکه است، از این رو مردى از امیرالمؤمنین(علیه السلام) سؤال کرد
چرا مکه را «ام القرى» مادر شهرها مىنامند؟ فرمود: «لأنَّ الأَرْضَ
دُحِیَتْ مِنْ تَحْتِهَا»(2) چون زمین از زیر آن گسترش یافت.
امام
صادق(علیه السلام) با اشاره به گسترش و تکامل تدریجى زمین از زیر کعبه فرمود:
«خَلَقَهُ اللَّهُ قَبْلَ دَحْوِ الْأَرْضِ بِأَلْفَیْ عَامٍ»(3) خداوند
بیت الله را دو هزار سال پیش از گسترش زمین آفرید.همچنین امام
رضا(علیه السلام) درباره اینکه چرا بیت الله وسط زمین به شمار مىرود،
فرمود:«أَنَّهُ الْمَوْضِعُ الَّذِی مِنْ تَحْتِهِ دُحِیَتِ الْأَرْضُ»(4)
کعبه جایى است که از زیر آن زمین گسترده شد.
حضرت
علی(علیه السلام) فرمود: نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در روز بیست و
پنجم ماه ذی‌القعده، روز دحوالارض بوده است و هرکس این روز را روزه بدارد و
شب آن را به عبادت بپردازد، به پاداش عبادت 100 ساله رسیده است، عبادت صد
ساله‌ای که روز‌های آن را به روزه و شب‌های آن را به عبادت گذرانیده است و
هر جماعتی که در این روز گِرد هم آیند و به ذکر پروردگار بپردازند، پراکنده
نخواهند شد، مگر آنکه خواسته‌های آنان برآورده خواهد شد و در این روز
هزاران رحمت از سوی پروردگار نازل می‌شود که 99 درصد آن از آنِ کسانی است
که روزش را به روزه و ذکر و شبش را به احیا و عبادت مشغول باشند.
در این روز حضرت ابراهیم(علیه السلام) و حضرت عیسى(علیه السلام) متولد شدهاند،روزه این روز همانند روزه هفتاد سال است،برای این روز علاوه بر روزه، عبادت، ذکر خدا و غسل دو عمل دیگر وارد است که در ادامه آمده...
*دو عملی که در روز دحو الارض سفارش شده است
-نمازى
که در کتاب‌هاى علماى شیعه از اهل قلم روایت شده و آن دو رکعت است در وقت
چاشت(بالا آمدن آفتاب تا پیش از گذشتن از وقت ظهر) در هر رکعت پس از سوره
«حمد» پنج مرتبه سوره «شمس» خوانده شود و پس از سلام بگوید: لا حَوْلَ وَ
لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
آنگاه دعا کند و
بخواند: یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ
الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی
وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا
الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ
-خواندن دعایى که شیخ در کتاب «مصباح» فرموده، خواندن آن مستحب است:
اللَّهُمَّ
دَاحِیَ الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ
کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَةٍ أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ
الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا
عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَةً وَ بِرَحْمَتِکَ
الْوَسِیعَةِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ فِی
الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ
إِلَى کُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ
الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ
أَعْطِنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ غَیْرَ
مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ
وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ
یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ
یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ الْطُفْ لِی
بِلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ وَ أَیِّدْنِی بِنَصْرِکَ وَ لا
تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ بِوُلاةِ أَمْرِکَ وَ حَفَظَةِ سِرِّکَ وَ
احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى یَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ
وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیَاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی
وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِی
عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ
نَسِیَنِیَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَةِ
وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکَرَامَةِ
وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی
أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِکَ وَ اصْطِفَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی
لِقَائِکَ وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ
بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی
حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِی
مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیّا سَائِغا هَنِیئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا
أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زَادٍ وَ
أَوْفَى مِیعَادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ
جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ]
أَوْلِیَائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ
أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ
اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ وَ ضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسَالِکَهُمْ وَ الْعَنْ
مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکَهُمْ
اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ
أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ
قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِکَ فِی
أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَةِ النَّصْرِ وَ
بِمَا أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ
مُنْتَقِما لَکَ حَتَّى تَرْضَى وَ یَعُودَ دِینُکَ بِهِ وَ عَلَى یَدَیْهِ
جَدِیدا غَضّا وَ یَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ
صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّى نَکُونَ فِی
زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِکْ بِنَا قِیَامَهُ وَ
أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ ارْدُدْ إِلَیْنَا سَلامَهُ
وَ السَّلامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
پی‌نوشت‌ها:
1-آل عمران/ 96.
2- توحید صدوق، باب 36، تفسیر قمى: 2/70، احتجاج طبرسى: 2/75، بحار: 54/64، 65، 72، تفسیر نورالثقلین: 1/303 و بعد.
3و4-همان.
کتاب المراقبات صفحه 186