ابتدا باید دید منظور از شیعه بودن چیست؟
شیعه در لغت به معنای پیرو می
باشد و آن چه که به شیعه هویت شیعه بودن می بخشد، یدک کشیدن نام شیعه با
باطنی بی محتوا و میان تهی نیست. بلکه هویت شیعه را پای بند عملی به آموزه
های اعتقادی تشکیل می دهد که به عنوان نشانه شیعه و وظائف او توسط امامان
معصوم بیان شده است.
به هیچ وجه نمی توان پذیرفت که به صرف ادعای همراهی با اهل بیت بدون این که سیره آنها در عرصه زندگی سایه افکن شود، برای نجات از جهنم کافی باشد. زیرا در برخی از روایات وارد شده که خداوند بهشت را برای افراد مطیع خلق کرده، هرچند عبد حبشی باشد و جهنم را برای افراد گنه کار آفریده است ، هرچند از افراد بنی هاشم باشد.(۱)
آری اگر افرادی عشق به اهل بیت داشته و از صمیم دل به آنان معتقد باشند اما در پیمودن راه ائمه کاستی هایی داشته باشند، با توجه به روایات فراوان بالاخره به بهشت می روند. زیرا در هرحال عشق و محبت به اهل بیت عشق به خوبی ها و صفات شایسته و ارزنده انسانی است . مشروط بر این که کاستی ها به گونه ای نباشد که همه تار و پود عشق و محبت را بسوزاند و خاکستر کند. به گونه ای که دیگر احساسی نسبت به اهل بیت در دل او باقی نماند.
برخی از روایات حاکی از این است که شیعیان در روز قیامت از جهنم نجات می یابند:
۱- پیامبر خدا خطاب به امام علی (ع) فرمود: «تو و شیعیانت در روز قیامت رستگار هستید.»(۲)
۲- پیامبر (ص) فرمود: «ای علی، اگر تو و شیعیانت نبودید، دین خدا پا برجا نبود. تو و شیعیانت کسانی هستید که قسط و عدل را در جامعه برقرار می کنید و در بهشت از نعمت های الهی برخوردار خواهید بود. بهشت مشتاق به تو و شیعیان تو است و ملائکه الهی از رسیدن پیروان تو به بهشت خوشحال می شوند و فرشتگان در حال طلب آمرزش برای ایشان هستند.»(۳)
در عین حال این گونه نیست که همه از ابتدا وارد بهشت شوند، بلکه پس از تحمل عذاب و پاک شدن از گناهانی که به هیچ یک از اسباب پاک نشده اند، وارد بهشت می شوند. ادعای صرف شیعه بودن بدون عمل ، عامل پیوستن به بهشت نیست .آن دسته از غیر شیعیانی که در زمره فرقه های دیگر اسلامی اند اما نه بغض و کینه ای نسبت به اهل بیت دارند و نه استدلالی بر رد حقانیت آن ها ، بلکه صرفاً به دلیل موروثی خود را در این حوزه اعتقادی می بینند، نمی توانیم درباره آنها قضاوت کنیم که به دلیل شیعه نبودن جهنمی خواهند شد. نه آن ادعای بی نشان و نه به این بی اعتقادی سست بی پایه . هیچ یک عامل رفتن به بهشت یا جهنم نیست، بلکه دست یابی به بهشت و جهنم در گرو محتوا است و شالوده محتوا را نیّت و عمل اشخاص پی ریزی می کند، در عین حال نقش عقاید و تأثیر آن در رفتار و عمل انسان ها جای تردید ندارد.
حال اگر پس از این که حقیقت کاملاً روشن شد، بر عقیده خود سماجت و تعصب و لجاجت ورزید، حساب او از حساب معتقدان موروثی اهل تسنن و دیگران جدا است.
غیر شیعیان اگر جاهل قاصر باشند ،یعنى دسترسى به حقّانیّت شیعه و ولایت امیرالمؤمنین(ع) نداشته باشند ، امید عفوو رحمت الهی در مورد آنان می رود. اما در هر حال آنها به جهت عقیده نداشتن به مقام امامت و ولایت ائمه از الطاف بسیاری محروم می مانند و در اعمال و رفتارها نیز دچار کمبود و نقصان هستند.
اگر دسترسى به پیدا کردن راه حقّ داشته ولى کوتاهى کرده اند، به آنان جاهل مقصّر مى گویند. در این صورت اعمالشان قبول نیست و در روز قیامت معذّب خواهند بود. روایاتى که در زمینة عدم پذیرش اعمال اینان وارد شده، ناظر به این گونه افراد است. از امام سجاد(ع) آمده است: «اگر شخصى به اندازه عمر نوح به عبادت بپردازد و بین رکن و مقام در مسجدالحرام، دائم در نماز و روزه باشد ،بدون ولایت اهل بیت، هیچ نفعى به حال او نخواهد داشت».
نظیر این روایات از رسول خدا(ص) آمده است: «اى علی! اگر بنده اى به اندازه عمر نوح بندگى خدا نماید و به اندازه کوه احد طلا در راه خدا انفاق نماید و عمرش طولانى شود تا هزار حج پیاده به جا آورد، سپس بین صفا و مروه مظلومانه کشته شود، اگر ولایت تو را نداشته باشد، بوى بهشت را استشمام نخواهد کرد».(۴)
در بحار الانوار، جلد ۲۷ در کتاب امامت روایات مشابه وجود دارد.
پی نوشت ها :
۱ . بحارالانوار، ج ۴۲، ص ۸۲.
۲ . همان، ج ۶۵، ص ۷.
۳ . همان.
۴ . لطف الله صافی، امامت و مهدویت، ج۱، ص ۱۳۰.