دنیا صحنه نزاع حق و باطل است. و این دو، لشگریانی دارند. که بخشی از آن در درون انسان و بخشی از آن در جهان بیرون از انسان است.
لشگر حق در بیرون، انبیاء و اولیاء الهی است و در درون انسان فطرت و وجدان انسان است و لشگر باطل در بیرون، شیاطین جنی و انسی است و در دورن انسان نفس اماره و وسوسه هاست
این نزاع برای دنیا مقدر شده است و هرگز به پایان نخواهد
رسید. چرا که اختیار انسان، بستری از دوگانگی را طلب می کند و بدون نزاع
خیر و شر، انتخاب گری انسان بی معنا می شود و جایی برای اختیار نخواهد
داشت.
از این رو تفکر دو گانگی و حاکمیت شیطان از اساس باطل است. و
باید توجه کرد که شیطان نیز تحت سلطه و اذن الهی به فعالیت می پردازد. و
اگر چه در نظام تشریع علیه خداست، اما در نظام تکوین جزئی از نظام خلقت
الهی است. یعنی خدا به او قدرت و توان داده تا انسان ها را بر خلاف چیزی که
خدا دستور داده، وسوسه نماید:
قَالَ رَبِّ فَأَنظِرْنىِ إِلىَ يَوْمِ يُبْعَثُونَ * قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِينَ * إِلىَ يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ(۳۶-۳۸ حجر) گفت:
«پروردگارا! مرا تا روز رستاخيز مهلت ده (و زنده بگذار!)» فرمود: «تو از
مهلت يافتگانى! (امّا نه تا روز رستاخيز، بلكه) تا روز وقت معيّنى.»
اما این که تصور شده کشش و جاذبه شیطان بیشتر است، باید دقت
نمود که این به عنوان یک قاعده عام زمانی و همگانی نیست. بلکه در بعضی
اوقات و در بعضی از اشخاص این گونه است.
مثلا آنان که به زشت کاری می پردازند، و بر گناه اصرار کرده
اند، علیرغم آنکه شیطان در ابتدا هیچ سلطه ای نداشته است، بر آن ها تسلط می
یابد:
إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ (۱۰۰ نحل) تسلّط
او تنها بر كسانى است كه او را به سرپرستى خود برگزيده اند، و آنها كه
نسبت به او [خدا] شرك مى ورزند (و فرمان شيطان را به جاى فرمان خدا، گردن
مى نهند.
اما آنان که تقوا ورزیده اند به جایی می رسند که شیطان راه نفوذی بر آنها ندارد:
إِنَّ الَّذينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ (۲۰۱ اعراف) پرهيزگاران
هنگامى كه گرفتار وسوسه هاى شيطان شوند، به ياد (خدا) مى افتند و (در
پرتو ياد او، راه حق را مىبينند و) ناگهان بينا مى گردند.
همچنین در بعضی دوره های، دوره سلطنت شیطان و حکومت کفر است.
که خدا علنی عصیان می شود و حتی پرهیزگاران در مقابل بیان اعتقاد خود باید
فراری شوند، کما اینکه در زمان اصحاب کهف چنین بود. و در بعضی دوره ها مثل
دوره پس از ظهور امام زمان (عج) دوره ضعف و مقهوریت شیطان است. و حتی در
بعضی از روایات، سخن از کشته شدن شیطان در این دوره گفته شده است.