از نظر روانشناسان، بیشتر کودکان در دوران کودکی یکی دو بار دست به دزدی می
زنند. ولی اگر با کودکی سر و کار دارید که ماهی یک بار یا بیشتر دزدی می
کند، کودکی است دارای مشکل و باید به او یاد بدهید که دزدی نکند.
قبل از
هرگونه اقدامی باید نخست دانست که چرا کودکان گاهی به این عمل دست می زنند
و دزدی می کنند و چگونه می توان به آنها کمک نمود. گرایش به دزدی در بین
کودکان سنین مختلف(از پیش دبستانی تا نوجوانی) می تواند به علل بسیاری صورت
گیرد.
در مورد برادر شما گروه سنی دبستانی ها را بررسی میکنیم. کودکان سنین
دبستان، معمولا می دانند که نمی بایست بدون اجازه صاحب شی، آن را بردارند و
یا اینکه مفهوم پرداخت قیمت جنس را در قبال برداشتن آن متوجه می شوند، اما
به هر حال شی را برمی دارند چون از خود کنترل کنندگی کافی بهره مند
نیستند.
در این سن کودکان می دانند که نباید دزدی کنند، اما معمولا به
این علت دست به دزدی می زنند که هیجان مربوط به این کار را تجربه کنند و یا
گاهی اوقات چون دوستانشان مبادرت به دزدی می نمایند، آنها نیز به این کار
تشویق می گردند.
هر چقدر که میزان خودکنترل کنندگی فرد افزایش پیدا
کند، مبادرت به دزدی، بیشتر به شکل جرم گونه خود نزدیک می شود. ممکن است
دلایلی پیچیده تر از آنچه ذکر شد نیز در بروز رفتار دزدی در کودکان و
نوجوانان دخیل باشد. مثلا علت رفتار دزدی می تواند خشم بچه ها یا تمایل
آنها به جلب توجه دیگران باشد. یا بالعکس چنین رفتاری می تواند منعکس کننده
مشکلات و استرس های آنها در محیط زندگی شان باشد. این مشکلات ممکن است در
خانه، مدرسه، جمع دوستان و... برای کودک به وجود آمده باشند. به هر حال،
علت دزدی هرچه که باشد، شما باید ریشه های آن را شناسایی نمایید تا از
تبعات احتمالی که در پی خواهد داشت، پیشگیری کنید .
زمانی که دزدی کودکان به اصطلاح «لو می رود»، رفتار و
برخورد والدین بسیار تعیین کننده است. کمک و درمان در مورد کودکی که دزدی
می کند، بستگی تام به شناخت انگیزه های حاکم بر رفتار او دارد.
والدین بایستی به وی کمک کنند تا بفهمد که دزدی کردن کار نادرستی
است؛ اینکه برداشتن لوازم دیگران بدون اجازه آنها یا پرداختن قیمت شان کار
بدی است و ممکن است باعث رنجش گردد. مثلا در مورد برداشتن پول بدون اجازه
از مغازه باید ضمن تشریح و توضیح موارد فوق، او را تشویق و راهنمایی کنید
تا آنرا به صاحبش پس بدهد یا سر جای خود بگذارد. توصیه می شود او را در
جبران این سرقت همراهی کنید. مثلا در صورت سرقت از مغازه، حتما به همراه وی
به آنجا مراجعه نمایید و از او بخواهید مساله را توضیح داده، عذرخواهی
نماید. ابدا از اینکه برادرتان احساس شرمندگی کند یا ممکن است با اعتراف به
دزدی و معذرت خواهی از صاحب مغازه آبرویش بریزد، ناراحت نباشید. همین
احساس شرمندگی از باز پس دادن کالای دزدیده شده، بهترین درسی است که نوجوان
برای تکرار نکردن این کار یاد می گیرد. تنبیه بیشتر(خصوصا تنبیه بدنی) بعد
از پس دادن کالای سرقت شده، هیچ ضرورتی ندارد؛ چراکه ممکن است کودک را
خشمگین کند و برعکس، احتمال وقوع مجدد دزدی را افزایش خواهد داد و یا حتی
ممکن است او را وادار به انجام رفتارهای بدتری نماید.
او باید بداند
که دزدی کردن گناه است و کار نادرستی محسوب می گردد اما بایستی به او کمک
کنید تا دید دقیق تر و روشن تری نسبت به تبعات این کار نیز به دست آورد.
مثلا اگر کودک از مدرسه، مدادرنگی دوستش را به خانه آورد و شما مطمئن بودید
که بدون کسب اجازه این کار را کرده است، بایستی با او صحبت کنید و به او
بگویید تصور کند یکی از دوستانش ماژیک او را بدون اطلاع و بدون اجازه اش
بردارد و به خانه ببرد. در اینصورت او چه احساس بدی خواهد داشت؟ بایستی او
را تشویق و ترغیب نمایید که مدادرنگی دوستش را پس بدهد و از او عذرخواهی
نماید یا حتی قبل از رفتن به مدرسه به دوستش تلفن کند و عذرخواهی نماید که
اشتباها مدادرنگی او را با خود به همراه آورده است.
نکته: کودکان در هر سنی باید بدانند که دزدی فقط برداشتن
کالای دیگران نیست. بلکه هرگونه سواستفاده از اموال دیگران نوعی دزدی محسوب
می شود. همین طور باید بدانند که دزدی جرم است و عواقب بدی در پی دارد و
حتی ممکن است منجر به زندان رفتن گردد.
گاهی کودکان از والدین خود دزدی می کنند. در چنین مواردی باید از او
خواست مبلغ دزدیده شده را بازگرداند و یا اگر آن را خرج کرده، تنبیه هایی
از قبیل کار کردن در منزل یا کمک در انجام امور و خرید و... را برایش در
نظر بگیرید و یادآوری کنید که این کارها را به ازای مبلغی که برداشته است
انجام خواهد داد. البته بسیار مهم است که این نکته را در نظر داشته باشید
که نباید مبالغ زیاد پول خود را در دسترس قرار دهید به طوری که برای کودک
دسترسی به آن آسان باشد; چراکه این کار خیلی از کودکان را به دزدی وسوسه می
کند. علاوه بر این هرگز برای کودک دام نگسترید. هرگز مبالغ پول را عمدا در
دسترسش قرار ندهید تا او را هنگام دزدی کردن «دستگیر» نمائید! اینکار
بسیار به حس اعتماد بین والدین و کودک لطمه وارد می آورد.
در آخر
این نکته را هم متذکر می‌شويم که در صورت ادامه این رفتار با رعایت موارد
تنبیهی و تربیتی فوق باید روش خود را تغییر دهید در غیر این صورت چون تنبیه
اثر خود را از دست داده است نه تنها مثمر ثمر نخواهد بود بلکه به علت
ادامه رفتار از جانب وی تبعات جبران ناپذریری خواهد داشت.