اولین شاهد خداست
در قرآن می‌خوانیم: «اِنَّ اللَّهَ عَلى کُلِّ شَىْ ءٍ شَهیدٌ» (آیه 17
سوره حج) همانا خداوند بر همه چیز گواه است و همچنین در آیه‌ای دیگر
می‌خوانیم: «إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَیْكُمْ رَقِیبًا» (آیه 1 سوره نساء)
همانا خداوند مراقب شماست، و نیز «كَانَ اللّهُ بِكُلِّ شَیْءٍ مُّحِیطًا»
(آیه 126 سوره نساء) و خداوند بر همه چیز احاطه دارد، پس با این استناد
اولین گواه و شاهد در دنیا و آخرت ذات مقدس الهی است.
دومین شاهد پیامبران‌اند
یکی دیگر از شاهدان در قیامت پیامبران بزرگوار(علیهم السلام) هستند که قرآن
می‌فرماید: «وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَؤُلاء شَهِیدًا» (آیه 41 سوره نساء) ما
تو را، قیامت در حالی که گواه مردم هستی حاضر می‌کنیم، در جای دیگر
می‌خوانیم: «وَیَوْمَ نَبْعَثُ فِی كُلِّ أُمَّةٍ شَهِیدًا عَلَیْهِم مِّنْ
أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِیدًا عَلَى هَؤُلاء» (آیه 89 سوره نحل)
روزی که از میان هر قوم و امتی شاهدی از خودشان بر می‌انگیزیم بنابراین
شاهد هر امتی در قیامت پیامبر همان امت خواهد بود و شاهد تمام انبیاء شخص
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) است.
سومین گواه امامان معصوم(علیهم السلام) هستند
در قران کریم می‌خوانیم: «وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا
لِّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ وَیَكُونَ الرَّسُولُ عَلَیْكُمْ
شَهِیدًا»(آیه 143 سوره بقره) و بدین گونه ما شما را یک امت معتدل و میانه
قرار دادیم تا شاهد بر مردم باشید و رسول خدا(صلی الله علیه و آله) هم بر شما شاهد باشد.
برای متوجه شدن این آیه باید مراجعه کنیم به تفسیر آن، که در تفسیر صافی
در رابطه با این آیه حدیثی را از کتاب کافی نقل کرده که امام محمد باقر(علیه السلام)
فرمودند: که آن امت وسط (که شاهدانند) تنها ما هستیم، و نیز در همان تفسیر
چنین می‌خوانیم که امام صادق(علیه السلام) فرمودند: در هر دوره و قرنی امامی هست که
گواه و شاهد بر مردم هستند. لذا سومین شاهد در روز قیامت امامان معصوم(علیهم السلام)
هستند.
چهارمین شاهد فرشتگان هستند
در قران می خوانیم: «وَجَاءتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّعَهَا سَائِقٌ وَشَهِیدٌ»
(آیه 21 سوره ق) روز قیامت هر انسانی در پیشگاه عدل الهی حاضر می‌شود در
حالی که در کنار او هم فرشته‌ای است که او را به محشر سوق می‌دهد و هم
فرشته‌ای است که شاهد کارهای انجام شده اوست.
چهارمین شاهد در روز قیامت فرشتگان هستند، فرشتگانی که در قیامت گواه بر
اعمال انسانند ممکن است همان گروه از مامورانی باشند که اعمال ما را در
دنیا ضبط می‌نمایند و ممکن است سایر فرشتگان باشند.
پنجمین شاهد زمین است
یکی دیگر از شاهدان زمین است که در قرآن کریم می‌خوانیم: «یَوْمَئِذٍ
تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا» (آیه 4 سوره زلزال) زمین در قیامت خبرهایش را
بازگو می‌کند.
شهادت زمین در آن روز یا به وسیله ی وضع و نظامی که پیدا کرده است،
همانگونه که ما به یکدیگر می گوئیم چشم تو شهادت می‌دهد که دیشب خواب
نکرده‌ای و رنگ تو گواه آن است که ترسیده‌ای و یا عصبانی یا شاد شده‌ای،
زمین آن روز هم دچار زلزله‌ای بسیار بزرگ می‌شود و بعد از کنده شدن کوه‌ها و
به حرکت در آمدن آنها و بهم خوردن و قطعه قطعه و سپس شن شدن آنها با ما
حرف ها دارد، وضع و نظام آن روز به ما مطالبی را می‌فهماند، همانگونه که
دایره‌های تنه درخت پس از بریده شدن به ما تاریخ آن را می‌فهماند و
همانگونه که نوشته ها به ما مقدار اطلاعات نویسنده را می‌گوید، زمین هم
همانطور است و طبق این معنا مراد از شهادت دادن زمین، گواهی اوضاع آن است
نه گفتگو و کلام.
در حدیثی می‌خوانیم که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در هر منطقه‌ای دو رکعت نماز به جا می‌آورد و می‌فرمود این مکان بر نماز ما شهادت می‌دهد.
ششمین گواه وجدان است
یکی از شاهدان در آن روز، وجدان زنده و عقل و چشم بیدار شده انسان است
که در قرآن آیات بسیاری آمده است که بارها انسان با کمال صراحت به گناه و
انحراف خود اقرار می‌کند، اقراری از عمق جان و از تمام وجود، اقراری که
شاید از اقرار هر شاهدی پر سوز و گدازتر است، جالب این که در آن روز خداوند
هم همان وجدان را قاضی قرار می‌دهد و به انسان خطاب کرده و می‌فرماید:
«اقْرَأْ كَتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْیَوْمَ عَلَیْكَ حَسِیبًا» (آیه 14
سوره اسراء) نامه عمل خود را بخوان! امروز روح و روان تو برای این که علیه
تو گواهی دهند کافی است، همچنین در مناجات می‌خوانیم که می‌فرمایند:
خدایا! هرگاه حساب مرا به خود من واگذار کنی جزای خویش را جز قهر و غضب و
آتش دوزخ تو چیز دیگری نمیدانم.
هفتمین شاهدان اعضای بدن هستند
یکی از شاهدها در قیامت اعضای بدن (دست و پا و پوست و زبان) هستند که
قرآن می‌فرماید: «یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَیْدِیهِمْ
وَأَرْجُلُهُم بِمَا كَانُوا یَعْمَلُونَ» (آیه 24 سوره نور) روزی که زبان
ها و دست و پاهای مردم بر ضررشان گواهی می‌دهند و گاهی بر دهانشان مهر
خورده و تنها ددست و پاها سخن می‌گویند.
جالب آنکه انسان که این گواهی را از چشم و گوش و پوست خود می‌بیند با
کمال ناراحتی و شرمندگی به پوست خود می‌گوید چرا در این روز از آن گناهان
رسوا و شرم آوری که توسط تو مرتکب شده‌ام پرده برداشته و گواهی می‌دهی؟!
پوست جواب می‌دهد، خداوندی که همه چیز را به نطق و گفتگو در می‌آورد ما را نیز به گواهی و سخن گفتن وادار نمود.
هشتمین شاهد زمان است
یکی دیگر از شاهدان قیامت زمان (وقت) است که امام علی(علیه السلام)
فرمود: « هیچ روزی بر انسان نمی‌گذرد مگر آن روز به انسان هشدار می‌دهد که
من امروز برای تو روز نو هستم و گواه کارهایی خواهم بود که در من انجام
می‌دهی و در روز قیامت به آنها شهادت خواهم داد، بنابراین سعی کن در این
روز استفاده کامل خودت را در راه سعادت ابدی انجام دهی.
نهمین گواه خود عمل است
و اخرین شاهد در قیامت خود اعمال و کرده‌های انسان است که به صورت جسم در برابر انسان نمودار می‌شوند که در قرآن کریم می‌خوانیم:
«فَالْیَوْمَ لَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئًا وَلَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا
كُنتُمْ تَعْمَلُونَ» (آیه 54 سوره یاسین) امروز بر كسى هیچ ستم نمىرود
جز در برابر آنچه كردهاید پاداشى نخواهید یافت، و نیز «وَوَجَدُوا مَا
عَمِلُوا حَاضِرًا» (آیه 49 سوره کهف) روز قیامت انسان رفتار و کردار دنیای
خود را در برابر خود حاضر می یابد.
جام