اشتباه اساسی در اشکال به بحث برده داری در اسلام عدم درک صحیح آن و اشتباه
گرفتن آن با سایر برده گیری هاست در حالی که برده گیری در اسلام ممنوع است
و به جز اسیران جنگی که اگر مغلوب نمی شدند حتما مسلمانان را می کشتند، کس
دیگری به بردگی کشیده نمی شود. اما مسلمانان به آنها رحم نموده و بعد از
اسارت، آنها را نمی کشد.
و مقایسه قوانین برده داری با قوانین امروز بشر درباره اسرای جنگی، مایه
مباهات مسلمانان است. در حالی که طبق کنواسیون ژنو اسرای جنگی باید حق
داشته باشند در روز مقداری از هوای آزاد استفاده کنند، در اسلام برده در
جامعه زندگی طبیعی دارد. ازدواج و خرید و فروش و ... همه از حقوق بردگان
است.
و اصولا اسلام چنان با برده شدن انسان ها مخالف است که اگر
بخواهد پیام خود را در چند کلمه خلاصه کند، این گونه می گوید که یکی از
محوری ترین مسائل آزادی انسان ها از یوغ طاغوتیان است:
«
قُلْ
یا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى كَلِمَةٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ
بَیْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِكَ بِهِ شَیْئاً وَ
لا یَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ؛[آل عمران/۶۴]
بگو:
اى اهل كتاب! بیایید به سوى سخنى كه میان ما و شما یكسان است [و همه
كتابهاى آسمانى و پیامبران آن را ابلاغ كردند] كه: جز خداى یگانه را
نپرستیم، و چیزى را شریك او قرار ندهیم، و بعضى از ما بعضى را اربابانى به
جاى خدا نگیرد.»
زوایای احکام فقهی و اخلاقی برده داری در
اسلام، برای هر بیننده منصفی اعجاب آور است. از همسان بودن مولا با برده در
خوراک و پوشاک تا بهانه های مختلف برای آزاد سازی برده ها و ترویج آزاد
کردن آن ها به عنوان یکی از بزرگترین فضائل که به تدریج سبب آزادی بردگان
می شود. در ذیل به سه دستور قرآنی نسبت به بردگان اشاره می کنیم:
۱– لزوم احسان به بردگان
«
و
اعبدوا الله ولا تشركوا به شیئاً و بالوالدین احساناً و بذی القربی
والیتامی و المساكین و الجارذی القربی و الجار الجنب و الصاحب بالجنب و ابن
السبیل و ما ملكت ایمانكم؛[نساء/۳۶]
و
خداوند را بپرستید و چیزی را برای او شریك نیاورید و به پدر و مادر و به
خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و همسایه خویش و همسایه بیگانه و همنشین و
در راه مانده و برده خود نیكی كنید.»
۲– مساله ازدواج بردگان
«
ولا
تنكحوا المشركات حتی یؤمن و لامه مؤمنه خیرما من مشركه ولو اعحبتكم ولا
تنكحوا المشركین حتی یؤمنوا و لعبد مؤمن خیر من مشرك ولو اعجبكم؛[بقره/۲۲۱]
و
زنان مشرك را به همسری خود درنیاورید، مگر آنكه ایمان آورند و كنیزی مؤمن
بهتر است از زن آزاد مشرك، هر چند شما را از او خوش آید و (زنان مسلمان را)
به همسری مشركان درنیاورید، مگر آنكه ایمان آورند و برده ای مؤمن بهتر از
مرد آزاد مشرك است، هر چند شما را از او خوش آید.»
قرآن كریم به طور كلی به ازدواج جوانان و افراد بی همسر اعم از آزاد و برده تشویق فراوان كرده است:«
وانكحوا الایامی منكم و الصالحین من عبادكم و امائكم ان یكونوا فقراء یغنهم الله من فضله و الله واسع علیم؛[نور/۳۲]
و
بی همسران خویش و بردگان و كنیزان صالح خود را به همسری (دیگران) دهید و
اگر تهیدست باشند، خداوند از بخشش خویش آنان را توانگر می گرداند و خداوند
گشایشگر داناست.»
۳– نهی از واداشتن كنیزان به فحشا:
«
و لاتكرهوا فتیاتكم علی البغاء ان اردن تحصناً لتبتغوا عرض الحیوه الدنیا و من یكرههن فان الله من بعد اكراههن غفور رحیم؛[نور/۳۳]
و
كنیزانتان را (به ویژه) اگر عزم پاكدامنی دارند، به فحشا وادار نكنید كه
مال دنیا به دست آورید و هر كس ایشان را اجبار كند، بداند كه خداوند با
توجه به اكراهشان، آمرزگار مهربان است.»