برخی نُوح را واژهای غیر عربی و به معنای راحت گرفتهاند.[1] اما این ریشه در عربی نیز وجود داشته و گزارشهایی نیز وجود دارد که نشانگر تناسب میان نام آن پیامبر و این ریشه است. واژه «نَوح» مصدر «ناحَ یَنُوحُ» به معنای گریه و ماتم به آواز بلند است. «نائحة» به زنی که صدا به ناله بلند میکند اطلاق میشود.[2]
در برخی روایات گفته شده که علت نام‌گذاری این نام برای نوح پیامبر، آن بوده که او مدت بسیاری را به گریه و نوحه گذرانده است:
«اسم نوح عبد الغفار بود و به این جهت او را نوح نهادند که زیاد بر حال خود زاری و ناله میکرد».[3]
«اسم نوح عبد الملک بوده است و این نام را بر او نهادند؛ زیرا پانصد سال گریه کرد».[4]
«نام نوح، عبد الأعلی بوده است و این نام را بر او نهادند؛ زیرا پانصد سال گریه کرد».[5]
شیخ صدوق(م381ق) بعد از نقل این روایات نسبتاً متفاوت؛ میگوید: «اخبار و احادیث راجع به نام حضرت نوح(ع) همخوان بوده و اختلافى بینشان نیست؛ زیرا در همه این روایات، ابتدای اسم آنحضرت، کلمه "عبد" ثبت شده است و بدین ترتیب، عبد الغفّار، عبد الملک و عبد الاعلى معرّفى نمودهاند»؛[6] یعنی همه بیانگر عبودیت و بندگی نوح(ع) در پیشگاه خدایی است که غفّار، مالک و اعلی میباشد.
[1]. ر. ک: قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 7، ص 126، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، 1371ش.
[2]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 2، ص 627، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
[3]. صدوق، محمد بن على، علل الشرائع، ج 1، ص 28، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، 1385ق.
[4]. همان.
[5]. همان.
[6]. همان، ص 29.