آیا سادات به جهنم می روند؟
سادات
و ذریه پیامبر (صلی الله علیه و آله) در این مورد روایتی به این مضمون که «فرزندان
حضرت زهرا (سلام الله علیها) به جهنم نمی روند» وارد شده که در این جا به آن می
پردازیم:
....................................
ذریه
“بِإِسْنَادِ التَّمِیمِی عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ (علیهم
السلام)
قَالَ ،قَالَ النَّبِی (صلی الله علیه و آله) إِنَّ فَاطِمَةَ
أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّیتَهَا عَلَى النَّار”؛[1] امام رضا (علیه السلام) از پدرانش (علیهم السلام) از پیامبر (صلی
الله علیه و آله) نقل نموده که آن حضرت فرمود: پروردگار به پاسداشت
پاک دامنی فاطمه (سلام الله علیها)، آتش جهنم را بر فرزندان او حرام کرد. این
روایت در کتاب عیون أخبار الرضا (علیه السلام) که مأخذ بحار الأنوار در این زمینه
می باشد نیز به همین ترتیب ذکر شده است.[2[
منابع
و راویان فراوانی از شیعه و اهل سنت که این حدیث را نقل کرده و در ارتباط با آن
نظریات و پرسش هایی مطرح نموده اند[3] که این خود به نوعی
نشانگر مسلم الصدور بودن اصل این روایت است.
یکی
از مؤلفان اهل سنت در قرن دهم بعد از بیان این روایت اعلام می دارد که نتیجه گیری
صحیح آن است که سند این حدیث نسبتاً خوب است و همان گونه که در کتاب دیگری به صورت
مفصل بیان داشتم، نظریه ساختگی بودن آن اشتباه است.[4[
اما
آنچه در ارتباط با این روایت مورد بحث و گفت و گوهایی قرار گرفته است، آن است که
دامنه شمول این روایت تا کجا است؟ آیا باید آن را محدود به افراد خاصی دانست، یا
تمام نوادگان حضرتش مصداق آن هستند؟
امام سجاد (علیه السلام)
در این زمینه می فرمود: که نیکوکاران از سادات دو برابر دیگران پاداش دریافت کرده
و بدکاران آنان نیز دو برابر مجازات خواهند شد!
آنچه
از روایات شیعه برداشت می شود آن است که گویا برخی از سادات، این حدیث را به منزله
چراغ سبزی از جانب پروردگار ارزیابی می کردند که تمام اشتباهات آنان در این دیدگاه
مورد بخشش بوده و هیچ مجازاتی دامنگیرشان نمی شد.
امامان
معصوم (علیهم السلام) با چنین دیدگاهی به مبارزه پرداخته و اعلام داشتند که چنین
روایتی نباید منجر به سوء استفاده برخی از منتسبان به اهل بیت شود
. که در ذیل به برخی از این
روایات اشاره می شود:
1.
حسن بن موسی روایت می کند
که در خراسان در حضور امام هشتم بودم و برادر ایشان زید بن موسی که در مجلس حضور
داشت گروهی را گرد خود جمع آوری کرده و به آنان فخر می فروخت که ما چه هستیم و چه
هستیم!
این
سخنان به گوش امام رضا (علیه السلام) که مشغول سخن گفتن با گروهی دیگر بود رسید و
به دنبال آن رو به سمت برادرش کرده و فرمود: آیا این روایت که آتش دوزخ بر فرزندان
فاطمه (سلام الله علیها) به پاسداشت پاک دامنی ایشان حرام است، تو را به خود مغرور
کرده؟! سوگند به خدا که حیطه این روایت تنها امام حسن (علیه السلام) و امام حسین
(علیه السلام) و دیگر فرزندان بلا واسطه ایشان را در بر می گیرد. آیا عادلانه است
که (پدرمان) موسی بن جعفر (علیه السلام) فرمانبردار پروردگار بوده، روزها را به
روزه و شب ها را به عبادت بگذراند و تو مرتکب گناه و نافرمانی شوی، آن گاه هر دوی
شما در روز قیامت یکسان باشید؟! در این صورت تو نزد خدا از او گرامی تری! (زیرا با
وجود گناه به همان درجه ای رسیده ای که او با اطاعت بدان دست یافته است (
(جدمان)
امام سجاد (علیه السلام) در این زمینه می فرمود: که نیکوکاران از سادات دو برابر
دیگران پاداش دریافت کرده و بدکاران آنان نیز دو برابر مجازات خواهند شد![5[
حماد بن عثمان روایت می
کند که از امام ششم (علیه السلام) تفسیر روایت نبوی ناظر به نجات فرزندان فاطمه
(سلام الله علیها) از آتش را جویا شدم. ایشان فرمودند که مراد از این روایت،
فرزندان بلا واسطه ایشان یعنی حسنین (علیه السلام) و زینب و ام کلثوم می باشد
مشابه
این روایت با تعابیر دیگری در سایر منابع نیز مشاهده می شود.[6[
2. حماد بن عثمان روایت می کند که از امام ششم (علیه السلام) تفسیر
روایت نبوی ناظر به نجات فرزندان فاطمه (سلام الله علیها) از آتش را جویا شدم.
ایشان فرمودند که مراد از این روایت، فرزندان بلا واسطه ایشان یعنی حسنین (علیه
السلام) و زینب و ام کلثوم می باشد.[7[
3. شخصی به امام صادق (علیه السلام) عرضه داشت که آیا این حدیث، امان
نامه ای برای تمام سادات بنی فاطمه نیست؟ ایشان فرمودند آیا نادانی؟ همانا مراد از
این روایت تنها حسن و حسین(علیهماالسلام) می باشند که پاره ای از اهل بیت عصمت
هستند، اما در مورد غیر آنها باید دانست که اگر رفتار و کردار زشت شخصی، مقام و
منزلت او را پایین آورد، منتسب بودن به پرهیزکاران او را بالا نخواهد برد.[8[
البته
روایات دیگری وجود دارد که می توان خلاف آنچه گفته شد را از آن برداشت کرد،[9] اما با توجه به اصول و موازین اسلامی و قرآنی،
گرچه می توان گروه خاصی را دارای امتیازات بیشتری دانست، اما آزادی عمل مطلق آنان
در انجام رفتار زشت و مصونیت کامل از هرگونه مجازات، با آموزه های دینی منطبق نیست
و نجات فرزندان بلاواسطه زهرا نیز ناشی از بصیرتی است که به پاداش پاک دامنی
مادرشان به آنها عطا شده و به دنبال آن، این بزرگواران با اختیار خود به گرد گناه
و معصیت نرفته اند.
پی
نوشت ها :
[1]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 43، ص 20،
مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ق.
[2]. شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا (علیه السلام)، ج 2، ص
63، ح 264، انتشارات جهان، تهران، 1378 ق.
[3]. ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب، ج 3، ص 325،
انتشارات علامه، قم، 1379 ق؛ مقریزی، تقی الدین، امتاع الأسماع، ج 4، ص 196، بیروت، دار الکتب
العلمیة،1420 ق؛ و … .
[4]. صالحی شامی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر
العباد، ج 11، ص 50، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1414 ق.
[5].
شیخ صدوق، عیون أخبار
الرضا ع، ج 2، ص 232، ح 1.
[6].
إربلی، علی بن عیسی، کشف
الغمة، ج 2، ص 310، مکتبة بنی هاشمی، تبریز، 1381 ق.
[7].
شیخ صدوق، معانی الأخبار،
ص 106، ح 3، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1361
ش. (روایت قبلی این کتاب
نیز در ارتباط با همین موضوع است)
[8].
ابن ابی الحدید، شرح نهج
البلاغة، ج 18، ص 252، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، 1404 ق.
[9].
راوندی، قطب الدین،
الخرائج و الجرائح، ج 1، ص 281، مؤسسة امام مهدی عج، قم، 1409 ق.