حروف مقطعه در ابتدای سوره‌های قرآن، از رازهای بزرگ این کتاب آسمانی به شمار می‌روند.
درباره
حروف مقطعه مفسران نظرات مختلفی ارائه داده‌اند، برخی گفته‌اند این حروف
اسم سوره‌ها هستند و گروهی دیگر معتقدند این‌ها علامت اختصاری بعضی کلمات
هستند مثلاً «الم» یعنی انا الله اعلم (یعنی «من خدا، به همه چیز دانا
هستم»).
همچنین عده ای از افراد معتقدند که از
ترکیب این حروف، اسم اعظم خدا حاصل می‌شود یا رازی میان خداوند و پیامبر
اسلام است. این اقوام را مرحوم «طبرسی» در اول تفسیر در مجمع البیان» آورده
است و «علامه طباطبایی» همه آنها را در تفسیر «المیزان» در اول سوره
«شوری» نقل کرده‌اند و معتقدند که این حروف از اسرار است و در عین حال
اظهار می‌دارد که حروف مقطعه هر سوره با مطالب آن سوره ارتباط دارد.
نکته
قابل توجه این است که در بیست‌و‌چهار سوره از بیست‌و‌نه سوره‌ای که با
حروف مقطعه آغاز شده اند، بلافاصله پس از این حروف آیه‌ای راجع‌به خود قرآن
و عظمت و روشنگر بودن آن و استواری آیات آن آمده است و این مطلب را
می‌رساند که این حروف با خود قرآن و الفاظ آن ارتباط دارند. نتیجه‌ای که
علامه طباطبایی از این حروف گرفته‌اند چنین است:
"سوره‌هایی
که حروف مقطعه اول آنها یکی است، از نظر مضمون نیز به هم شباهت دارند. با
در نظر گرفتن این شباهت‌ها ممکن است آدمی حدسی بزند که بین این حروف و
مضامین سوره‌ای که با این حروف آغاز می شوند ارتباط خاصی باشد، مؤید این
حدسی آن است که می‌بینیم سوره «اعراف» که با «الص» آغاز شده، مطالبی را در
سوره‌های «الم» و «ص» هست در خود جمع کرده و نیز می‌بینیم سوره «رعد» که
با حروف «الم» افتتاح شده، مطالب هر دو سوره‌های «بقره» و "رعد" را دارد."
در
سال‌های اخیر و با استفاده از رایانه و افزایش سرعت پردازش اطلاعات معلوم
شده که تعداد این حروف با تعداد تکرار آنها در سوره تناسب خاص دارد. «رشاد
خلیفه مصری» دکتری بیوشیمی گیاهی از کالیفرنیا با استفاده از رایانه تعداد
هر یک از حروف الفبا در هر سوره از قرآن و مجموع حروف سوره‌ها را محاسبه و
از تقسیم بسامد هر حرف برتعداد کل حروف سوره، درصد بسامد هر حرف و نیز از
بخش کردن بسامد هر حرف بر شماره آیات سوره، میانگین آن را بدست آورده است.
او
درصد حروف نورانی(مقطعه) را در هر یک از 114 سوره مبارکه، میانگین آنها در
سوره‌ها و تعداد حروف مزبور در هر سوره را محاسبه کرده و به نتایج
شگفت‌انگیزی دست یافته است که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:
-
تعداد «ق» در سوره «قاف» و تعداد «حمعسق» در سوره «شوری» بیش از سایر
سوره‌ها آمده است و جالب این‌که تعداد آن در هر دو سوره 57 است.
- این موضوع در مورد سوره‌های «القلم» «ص» «دخان» و ... نیز صدق می‌کند.
-
نتیجه تحقیق او در سوره: «یس» معکوس است. یعنی (ی، س) در این سوره
کم‌ترین بسامد را دارد. او گفت این از آن جهت است که «یس» برخلاف بقیه حروف
مقطعه، برعکس ترتیب حروف الفبایی است. پس نتیجه وارونه می‌شود.
- حروف «ا ل م ر»در ابتدای سوره‌های که قرار گرفته، از نظر تعداد تکرار در آن سوره به ترتیب سیر نزولی دارند:
- در سوره بقره: «ا» 4592 بار، «ل» 3204 بار، «م» 2195 بار
- در سوره ال‌عمران: «ا» 2578 بار، «ل» 1885 بار، «م» 1251 بار.
- سوره عنکبوت: «ا» 784 بار، «ل» 554 بار، «م» 344 بار
- سوره روم: «ا» 547 بار، «ل» 396 بار، «م» 138 بار
- و در سوره رعد: «ا» 625 بار، «ل» 479 بار، «م» 26 بار، «ر» 137 بار
1) طباطبایی، حاج سید محمد حسینی، تفسیر‌المیزان، انتشارات مؤسسه مطبوعات دار‌العلم، تفسیر سوره شوری
2) شگفتی‌های قرآن، وجه‌اله سیف الهی، جهاد دانشگاهی گیلان، ص92
فارس