کتاب «کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال» نگاشته «علاء الدین علی بن
حسام» معروف به «متقی هندی» است که در سال 885 یا 888 قمری به دنیا آمده و
در سال 975 درگذشت.
[1]
متقی هندی در مقدّمه کتاب کنز العمال می‌گوید:
از آن‌جا که دو کتاب «الجامع الصغیر» و زوائد آن ـ تألیف جلال الدین
سیوطی، که تلخیصی از بخش اقوال «الجامع الکبیر» اوست - بر اساس حروف الفباء
تنظیم شده و کتاب‌های مناسبی‌اند؛ آنها را بر اساس ترتیب ابواب فقهی در یک
کتاب با نام «منهج العمال فی سنن الاقوال» منتشر ساختم، آن‌گاه با افزودن
بخش‌های دیگر اقوال الجامع الکبیر به آن، کتاب «الاکمال لمنهج العمال» را
فراهم آوردم و با ادغام دو کتاب مزبور، کتابی با نام «غایة العمال» عرضه
داشتم.
آن‌گاه با افزودن بخش افعال النبی از الجامع الکبیر، مجموعه‌ای منظم از
اقوال و افعال پیامبر اکرم(ص) را با الهام از الجامع الکبیر سیوطی فراهم
آوردم و نام آن‌را «کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال» گذاشتم.
[2]
او معتقد است: ضمن تنظیم و تبویب کتاب سیوطی، روایات از «الجامع الصغیر»
او را که در «الجامع الکبیر» انعکاس نیافته، در این کتاب آورده است.
[3]
در حقیقت «کنز العمال» گردآوری و تنظیم روایات سه کتاب «الجامع الکبیر»،
«الجامع الصغیر» و «زوائد الجامع الصغیر» جلال الدین سیوطی است.
کتاب «کنز العمال» منبع بسیار غنى و جامعی است که معتبرترین روایات مربوط
به عقاید، تاریخ و فقه بر اساس منابع مورد قبول اهل سنت در آن یافت می‌شود.
کتاب متقى هندى در نزد علماى اسلام اعم از شیعه و سنى داراى منزلت والایى
است و همه علماى بزرگ به آن توجه کرده و از آن بهره برده‌اند.
با توجه به اهمیت کتاب هندى، کتاب‌هاى متعددى بر اساس روایات آن تدوین و تألیف شده است که برخى از آنها عبارت‌اند از:
1. «الفتن و أخبار آخر الزمان من کتب الجمهور»، تألیف شده توسط میرزا نجم الدین طهرانى عسکرى.
[4]
2. «منتخب کنز العمال» که توسط میرزا محمد کشمیرى دهلوى نوشته شده است. او
براى بسیارى از کتاب‌هاى مهم اهل سنت مثل صحاح سته، و انواع سنن، طبقات،
جوامع، و مسندها منتخب و مختصر نوشته است.
[5]
کتاب «کنز العمال» متقی هندی بارها در کشورهاى اسلامى؛ مثل هند، ایران، عراق، مصر و لبنان چاپ شده است.
[1].
زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج 4، ص 309، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ
پانزدهم، 2002م؛ بابانی بغدادی، إسماعیل بن محمد أمین، هدیة العارفین أسماء
المؤلفین و آثار المصنفین، ج 1، ص 746، بیروت، دار إحیاء التراث العربی،
بی‌تا.
[2].
متقی هندی، علی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال،
محقق، بکری حیانی، صفوة السقا، مقدمه مؤلف، ج 1، ص 3 – 4، بیروت، مؤسسة
الرسالة، چاپ پنجم، 1401ق.
[4]. آقا بزرگ تهرانی، الذریعةإلىتصانیفالشیعة، ج 16، ص 112، قم، اسماعیلیان، 1408ق.
[5]. الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 22، ص 425.