ابتدا باید دقت داشت که پوشیدن لباس سیاه به طور مطلق مکروه نیست. آنچه روشن تر است، کراهت آن در نماز است، که نسبت به آن نیز استثناهایی بیان شده است. از جمله اینکه بعضی از لباس ها، هر چند برای نماز استفاده شوند، مشکی بودنشان اشکالی ندارد. از جمله اینکه پیامبر (ص) می فرمایند: با لباس سیاه نماز نخوانید. اما مشکی بودن خفّ (نوعی کفش چرمی نازک) عمامه و کساء، اشکالی ندارد.[۱]
همچنین کراهت پوشش مشکی برای مردان است و نسبت به زنان چنین حکمی وجود ندارد. همچنان که صاحب جواهر می فرمایند: طبق تصریح کتاب‌های متعددی از اصحاب امامیه کراهت پوشش سیاه مختص مردان است زیرا شارع مقدّس پوشش غلیظ‌تر و بیشتری برای زنان هنگام مواجهه با نامحرم قرار داده است و رنگ مشکی در مقایسه با رنگ‌های دیگر به نحو بهتری پوشش غلیظ‌تر و بیشتر را تأمین می‌کند.[۲]
اما درباره چرایی کراهت رنگ مشکی، در روایات به این مساله اشاره شده است که از لباس دشمنان خدا، دوری کنیم و لباس مشکی را لباس دشمنان خدا معرفی کرده اند:
امام صادق (ع) می فرمایند: خداوند عزّ و جل به پيامبرى از پيامبرانش وحى فرمود كه به مؤمنين بگو: لباس دشمنان من را مپوشيد و طعام دشمنانم را تناول نكنيد و راه دشمنان مرا طى نكنيد پس شما نيز دشمن من خواهيد شد همان طورى كه آنها دشمن من هستند.[۳]
جبرئيل عليه السّلام بر رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله نازل شد در حالى كه قبايى سياه به تن و كمربندى كه در آن خنجرى بود به خود بسته بود. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلم فرمود: يا جبرئيل اين چه تركيبى است؟ جبرئيل عرض كرد: اين تركيب پسر عمّت عبّاس است، يا محمّد واى بر فرزندانت از فرزندان عبّاس (که رنگ مشکی از لوازم بنی العباس بود.)[۴]
حضرت امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: لباس سياه مپوشيد زيرا آن لباس فرعون مى باشد.[۵]
البته باید توجه داشت که سیرت باطنی انسان بسیار مهم تر از رنگ لباس است. همان گونه که امام صادق (ع) به این مساله اشاره می فرمایند: شيعه از حضرت ابى عبد اللَّه عليه السّلام راجع به پوشيدن لباس سياه سؤال مى كردند و ديديم آن جناب را كه نشسته بودند در حالى كه جبّهاى سياه به تن و عرق چينى سياه به سر و موزهاى سياه كه در داخلش پنبه سياه بود به پا داشتند، راوى مى گويد: سپس حضرت قسمتى از موزه را شكافت و فرمود پنبهاى كه داخل آن است سياه مىباشد و از آن قسمت شكافته شده مقدارى پنبه سياه بيرون آورد (تا نشان دهند که مجبور بوده اند برای این لباس از پارچه سیاه استفاده کنند تا پنبه های درون مشخص نباشد.) و پس از آن فرمود: دل و قلب خود را سفيد نما و هر چه خواستى بپوش.[۶]
[۱]. الكافي، ج۳ ، ص ۴۰۳.
[۲]. جواهرالکلام، ج ۸، ص ۲۳۵.
[۳]. مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، ص ۳۲۵.
[۴]. من لا يحضره الفقيه، ج۱، ص ۲۵۲.
[۵]. تحف العقول، ص۱۰۵.
[۶]. علل الشرائع، ج۲، ص ۳۴۷.