برخی
از دانشمندان اهل سنت برای حفظ موقعیت خلفا از بازگو کردن این قطعه
ازتاریخ خودداری نمودهاند؛ از جمله ابن ابی الحدید در شرح خود میگوید:
«جساراتی راکه مربوط به فاطمه زهرا علیهاالسلام نقل شده، در میان مسلمانان
تنها شیعه آن را نقل کرده است.[۱]
سید مرتضی رحمة الله علیه در این زمینه میگوید: «در آغاز کار، محدثان و
تاریخ نویسان از نقل جسارت‌هایی که به ساحت دختر پیامبرگرامی اسلام(ص) وارد
شده امتناع نمیکردند. این مطلب در میان آنان مشهور بود که مأمور خلیفه با
فشار، درب را بر فاطمه علیهاالسلام زد و او فرزندی را که در رحم داشت سقط
نمود وقنفذ به امر عمر، فاطمه زهرا علیهاالسلام را زیر تازیانه گرفت تا او
دست از علی بردارد؛ولی بعدها دیدند که نقل این مطالب با مقام و موقعیت
خلفاء سازگاری ندارد؛ لذا از نقل آنها خودداری نمودند.»[۲]
با این حال مواردی از نقل های اهل سنت نیز در این باره می توان یافت که به مواردی از آن اشاره می کنیم:
۱- مسعودی در قسمتی از کتاب خود آورده است:«
فَوَجهُوا
اِلی مَنْزلِهِ فَهَجَمُوا عَلَیْهِ وَ اَحْرَقُوابابَهُ... وَ ضَغَطُوا
سَیدَةَ النساءِ بِالْبابِ حَتی اَسْقَطَتْ مُحْسِنا؛[۳]
پس
(عمر و همراهان) به خانه علی علیه السلام رو کرده وهجوم بردند، خانه آن
حضرت را به آتش کشیدند؛ با در به پهلوی سیده زنان عالم زدند؛چنان که محسن
را سقط نمود.»
۲- عبدالکریم بن احمد شافعی شهرستانی (۵۴۸ - ۴۷۹ ق.) نقل کرده: «
اِنّ عُمَرَ ضَرَبَ بَطْنَ فاطِمَةَ یَوْمَ الْبَیْعَةِ حَتی اَلْقَتْاَلْ جَنینَ مِنْ بَطْنِها،[۴]
به راستی عمر در روز بیعت، ضربتی به فاطمه علیهاالسلام وارد کرد که بر اثر آن، جنین خویش را سِقط نمود.»
۳- اسفرائینی (متوفای ۴۲۹ ق)، به نظام نسبت داده و گفته است که او قائل بود: «
اَنّ عُمَرَ ضَرَبَ فاطِمَةَ وَ مَنَعَ میراثَ الْعِتْرَةِ،[۵]
عمر فاطمه علیهاالسلام را زد و از ارث اهل بیت علیهم السلام جلوگیری کرد.»
۴- صفدی یکی دیگر از علمای اهل سنت میگوید:«
اِن عُمَرَ ضَرَبَ بَطْنَ فاطِمَةَ یَوْمَ الْبَیْعَةِ حَتی اَلْقَتْ اَلْمُحْسِنَ مِنْ بَطْنِها[۶]،
به راستی عمر آن چنان فاطمه علیهاالسلام را در روز بیعت زد که محسن را سقط نمود.»
۵-
مقاتل بن عطیه میگوید: ابابکر بعد از آن که با تهدید و ترس و شمشیر از
مردم بیعت گرفت، عمر و قنفذ و جماعتی را به درب خانه علی و
زهراعلیهماالسلام فرستاد. عمر هیزم را درِ خانه فاطمه جمع نمود و درب خانه
را به آتش کشید، هنگامی که فاطمه زهرا علیهاالسلام پشت در آمد، عمر و اصحاب
او جمع شدند و عمر آن چنان حضرت فاطمه علیهاالسلام را پشت در فشار داد که
فرزندش را سقط نمود و میخ در به سینه حضرت فرو رفت (و بر اثر آن صدمات)
حضرت به (بستر) بیماری افتاد تا آن که ازدنیا رفت.»[۷]
۶- مطابق
تاریخ «ابو العاص، شوهر زینب، دختر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و
سلم در جنگ از طرف مسلمانان به اسارت گرفته شد؛ ولی بعدا مانند اسیران
دیگر آزاد شد. ابو العاص به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وعده
داد که پس از مراجعت به مکه، وسائل مسافرت دختر پیامبر(ص) را به مدینه
فراهم سازد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به زید حارثه و گروهی
از انصار، مأموریت داد که در هشت مایلی مکه توقف کنند و هر موقع کجاوه زینب
به آن جا رسید، او را به مدینه بیاورند. قریش از خروج دختر پیامبر(ص)
ازمکه آگاه شدند. گروهی تصمیم گرفتند که او را از نیمه راه باز گردانند.
جبار بن الاسود (یا هبار ابن الاسود) با گروهی خود را به کجاوه زینب رساند و
نیزه خود رابر کجاوه دختر پیامبر(ص) کوبید. از ترس آن، زینب، کودکی را که
در رحم داشت، سقط کرد و به مکه بازگشت. پپامبر صلی الله علیه و آله و
سلم از شنیدن این خبر سخت ناراحت شد و درفتح مکه (با این که همه را بخشید و
آزاد نمود) خون قاتل فرزند زینب را مباح شمرد.»
ابن ابی الحدید
میگوید: «من این جریان را برای استادم ابو جعفر نقیب خواندم، او گفت: وقتی
که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خون کسی که دخترش زینب را
ترسانید و او سقط جنین کرد را مباح شمرد، قطعا اگر زنده بود خون کسانی را
که دخترش فاطمه علیهاالسلام را ترسانیدند که باعث شد فرزندش (محسن) را سقط
کند، حتما مباح میشمرد.»
ابن ابی الحدید میگوید، به استادم گفتم:
«آیا از شما نقل کنم آن چه را مردم میگویند که فاطمه بر اثر ترس (و ضرباتی
که براو وارد شد) فرزندش را از دست داد؟
پس گفت: نه! از طرف من نقل نکن! و همین طور رد و بطلان آن را نیز از طرف من نقل نکن! چون اخبار در این زمینه متعارض است.»[۸]
این
قصه، به خوبی نشان میدهد که اخبار موافق با نظریات شیعه در بین روایات
اهل سنت نیز وجود داشته و خود ابن ابی الحدید نیز در قسمتی از کلامش اعتراف
میکند؛ آن جا که میگوید: «
عَلی اَنّ جَماعَةً مِنْ اَهْلِ الحَدیثِ قَدْ رَوَوْا نَحوَهُ،
گروهی از اهل حدیث (از اهل سنت نیز) مانند آن چه را شیعیان میگویند نقل کرده اند.[۹]
۷-
سکونی یکی از راویان اهل سنت است[۱۰] او میگوید: «نزد امام صادق علیه
السلام رفتم؛ در حالی که غمگین و ناراحت بودم. امام صادق علیه السلام
فرمود:ای سکونی! چرا ناراحتی؟! گفتم: خداوند فرزند دختری به من داده (از
این که فرزندم پسر نبوده و دختر است ناراحتم) پس حضرت فرمود: ای سکونی،
سنگینی دخترت را زمین بر میدارد و روزی او بر خداوند است و بر غیر اجل شما
زندگی میکند و از رزق شما نمیخورد (پس چرا ناراحتی؟).»
سکونی
میگوید: (با کلمات امام صادق علیه السلام ) غمم رفت. آن گاه فرمود: « چه
نامی بر او گذاردی؟ گفتم: فاطمه: فرمود:آه آه. سپس دست خود را بر پیشانیاش
گذاشت و گویا گریه میکرد و فرمود: حال که او را فاطمه نامیدی به او ناسزا
نگو؛ او را (کتک) نزن و نفرینش نکن (چرا که) این نام در نزد خداوند با
عظمت، محترم است؛ و آن نامی است که خداوند از اسم خود برای حبیبه خود صدیقه
گرفته است. (آن گاه سکونی میگوید همیشه امام صادق علیهالسلام اینگونه
بود که وقتی نام فاطمه علیهاالسلام را میشنید به یاد جدهاش (فاطمه)
ومصیبت‌های او میافتاد و همیشه تذکر میداد و میگفت: سبب وفات (و شهادت)
فاطمه علیها السلام ضربتی بود که قنفذ، غلام فلانی (یعنی عمر) بر او وارد
ساخت. »[۱۱]
البته سکونی طبیعتا بنا بر تعصب خویش ذیل روایت را مقداری تغییر داده و اسم عمر و مشارکت او را حذف می کند.
چنان که ابابصیر از امام صادق علیه السلام متن کامل کلام حضرت را به این صورت نقل نموده است:«
وَ
کانَ سَبَبُ وَفاتِها اَن قُنْفُذَ مَوْلی عُمَرَ لَکَزَها بِنَعْلِ
السیْفِ بِاَمْرِهِ فَاَسْقَطَتْ مُحْسِنا وَ مَرِضَتْ مَرَضا شَدیدا
وَلَمْتَدَعْ اَحَدا مِمنْ آذاها یَدْخُلُ عَلَیْها،[۱۲]
سبب
فوت فاطمه علیهاالسلام ضرباتی بود که قنفذ، غلام عمر با غلاف شمشیر بر آن
حضرت به فرمان عمر زد؛ پس (فرزندش) محسن را از دست داد و به شدت بیمار شد و
هیچ یک از آزار دهندگان خویش را راه نداد (که به دیدن او بیایند)[۱]. شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۰.
[۲]. سید مرتضی، تلخیص شافی، ج۳، ص۷۶، تلخیص شیخ طوسی.
[۳]. اثبات الوصیة، مسعودی، (چاپ بیروت) ص۱۵۳ و در برخی چاپها ص ۲۳ ـ ۲۴.
[۴]. الملل و النحل، عبدالکریم شهرستانی، ج۱، ص۵۷.
[۵]. اَلفرقُ بین الفرق، عبدالقاهر الاسفرائینی، ص۱۰۷.
[۶]. الوافی بالوفیات، صفدی، ج۵، ص۳۴۷ ر.ک: سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج۲،ص۲۹
[۷]. الامامة والخلافة، مقاتل بن عطیة، ص۱۶۰ ـ ۱۶۱.
[۸]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۱۹۳/ ر.ک: زندگی علی علیهالسلام ،ص۲۵۲.
[۹]. شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۱.
[۱۰].
سه نفر از راویان اهل سنت، از امامان شیعه علیهمالسلام روایت نقل
نمودهاند که علمای شیعه آنان را ثقه میدانند و به سخن آنان اطمینان دارند
وروایات آنها را میپذیرند: سَکُونی؛ نَوْفِلی؛ خَلُوقی.
[۱۱]. شجره طوبی، محمدمهدی حائری، ص۴۱۷، (منشورات شریف رضی).
[۱۲]. بحار الانوار، ج۴۳، ص۱۷۰.