بايد گفت در ايران قبل از اسلام، پيروان اديان متعدد زندگي کرده و همه مردم
زرتشتي نبودند آیین های رایج در ایران قبل از اسلام به اجمال عبارتند از:
۱) آئين مغان که قبل از ظهور زرتشت در ايران حاکم بود.
۲)
آئين مهرپرستي که در اواخر دوره هخامنشيان رونق گرفت. پيروان اين آئين
معتقد بودند خداي مهر يک بار به صورت انساني در يک غار ظهور کرد و چوپانان
آن محل به او ايمان آوردند و ...
3) مانويت که در دوره ساسانيان و در فاصه ظهور مسيحيت و اسلام پديد آمد و در مدت کوتاهي پيرواني زیادی را گرد آورد.
۴) آئين مزدک، که به دنبال يک بحران اجتماعي در زمان قباد ساساني با رهبري مزدک ظهور يافت.
۵)
دين زرتشت، زردشت خود را فرستاده خداي خوبي و روشنائي معرفي مي کرد و مدعي
بود آئين خود را از اهورا مزدا دريافت کرده تا جهان را از تيرگي ها پاک
کند... (۱) از زمان ظهور زرتشت تا ظهور اسلام در ايران - که در مدت آن
اختلاف است و حداقل حدود ۱۲۰۰ سال فاصله بوده است، - به مرور زمان آئين
زرتشتي در ايران توسعه يافت و تا زمان ساسانيان اکثر مردم به آئين زرتشتي
گرويده بودند و توسط حکومت ساسانيان به عنوان ديني رسمي ايران معرفي شد
۶) صابئين که به تعظيم خورشيد، ماه و ستارگان و آتش مي پرداختند و مجوسي نبودند.(۲)
۷)
يهوديت، پيروان يهوديت نيز با توجه به اينکه پيامبران متعددي از بني
اسرائيل مانند: دانيال، حيقوق، مردخاي، حجي، شعيا، ارميا و ... در دوره هاي
مختلف در ايران بودند، کم نبود.
۸) مسيحيت، پيروان اين آئين نيز بر مبناي اينکه مبلغان مسيحي در همه جا از جمله ايران فعاليت داشتند، در نقاط مختلف وجود داشتند.
۹)
اکثر اديان فوق و برخي اديان ديگر در آستانه ظهور اسلام پيرواني در ايران
داشتند اما اکثريت مردم ايران در اين زمان پيرو آئين زرتشت بودند.
پی نوشت:
(۱) حسين توفيقي، اديان بزرگ، انتشارات سمت، تهران، چاپ هفتم ۱۳۸۴، برگرفته از صفحات ۵۶ تا ۶۶.
(۲)
يعقوبي ، تاريخ اليعقوبى، بيروت ، دار صادر، بى تا. ج۱، ص۱۵۸. عبدالله
مبلغي آباداني، تاريخ اديان و مذاهب جهان، ج ۱، ص ۳۳۴ـ ۳۳۶، منطق، قم،
۱۳۷۳ش.