بنابر روایات شیعه و اهل سنت، مردن در شب و روز جمعه دارای امتیازاتی است:
1. پیامبر خدا(ص): «هر کس در روز و یا شب جمعه بمیرد؛ از عذاب قبر رها می‌شود و در روز قیامت نشانِ شهیدان برای او خواهد بود».1
2. پیامبر خدا(ص): «هیچ مسلمانی در روز و یا شب جمعه از دنیا نمی‌رود؛ مگر این‌که خداوند عذاب قبر را از او برمی‌دارد».2
3. امام باقر(ع): «شب جمعه، شبى است نورانى و روز جمعه، منوّر است و بر
روى زمین روزى نیست که آفتاب در آن غروب کند و بیش از جمعه، افرادی در آن
روز از آتش دوزخ رها شوند. هر کس روز جمعه وفات یابد خداوند برایش برائت و
دوری از عذاب قبر می‌نویسد، و هر کس روز جمعه درگذرد از آتش دوزخ آزاد
می‌گردد».3
2. امام صادق(ع): هرکس بین ظهر پنج‌شنبه تا ظهر جمعه جان سپارد خداوند او را از فشار قبر در امان می‌دارد.4
با وجود این روایات؛ به جهات مختلف نمی‌توان این روایات را به صورت کلی
پذیرفت، بلکه باید آنها را مشروط به وجود شرایط مختلف کرد؛ زیرا اصل و قوام
امور بر اعمال و اعتقادات انسان‌ها پی‌ریزی شده است و اگر امور دیگری دخیل
می‌باشند؛ بر اساس این اصل هستند. مرگ در زمانی مشخص، یک امر اختیاری برای
انسان نیست و انسان در آن نقشی ندارد؛ حال چگونه می‌توان پذیرفت که امری
غیر اختیاری چنین ثمراتی برای انسان داشته باشد. علاوه بر این؛ بسیاری از
انسان‌های فاسد و فاسق در شب و روز جمعه مرده‌اند؛ حال چگونه می‌توان تنها
به جهت مرگ در این زمان خاص، امتیازات مطرح شده در روایات را برای آنان نیز
عمومیت داد.
حال که مشخص شد منظور از این روایات، مطلق انسان‌ها نیستند؛ باید به دنبال مراد این دسته از احادیث باشیم.
امام باقر(ع) می‌فرماید: «شخصی که در روز جمعه بمیرد، در حالی‌که به حق ما
اهل بیت آگاه باشد؛ خداوند او را از آتش جهنم رهایی می‌بخشد و او را از
عذاب دور می‌کند».5 این روایت که برخی آن‌را از امام صادق(ع) نیز نقل کرده‌اند6
نشان می‌دهد که مرگ در این زمان، تنها کمک‌کننده می‌باشد. اگر انسان در
زندگی خود راه درست را پیموده باشد و در عین حال خطاهای اندکی از او سر زده
باشد، مردن در این ایام به او کمک خواهد کرد. طبیعی است که برخی ایام
دارای شرایطی هستند که خداوند آنها را مبارک گردانیده و در آن زمان‌ها رحمت
الهی، شامل افراد بیشتری می‌شود؛ لذا پیامبر اسلام(ص) فرمود: «براى
پروردگار شما در دوران عمرتان، نسیم‌هاى رحمتى است ...».7
1. أبو نعیم اصفهانی، أحمد بن عبد الله، حلیة الأولیاء و طبقات الأصفیاء، ج 3، ص 155، مصر، دار الکتب العلمیة، 1394ق.
2.
ترمذی، محمد بن عیسى، سنن الترمذی، تحقیق، شاکر، أحمد محمد، عبد الباقی،
محمد فؤاد، ج 3، ص 378، مصر، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفى البابی الحلبی، چاپ
دوم، 1395ق؛ شیبانی، أحمد بن حنبل، مسند أحمد بن حنبل، محقق، شعیب
الأرنؤوط، عادل مرشد، و ...، ج 11، ص 147، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول،
1421ق.
3. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 138، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
4. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 195، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق؛ قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله،
الدعوات(سلوة الحزین)، ص 243، قم، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1407ق.
5.
کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد،
ج 3، ص 415، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
6.
شیخ مفید، الاختصاص، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، محرمی زرندی، محمود، ص
130، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، چاپ اول، 1413ق.
7.
رشیدالدین میبدی، احمد بن ابی‌سعد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق،
حکمت، علی اصغر، ج 8، ص 116، تهران، امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371ش؛ فخر
رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 30، ص 684، بیروت، دار احیاء التراث
العربی، چاپ سوم، 1420ق.