«
إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ
وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّكاةَ
وَ هُمْ راكِعُونَ؛[مائده/55]
جز این نیست كه ولىّ شما خداست و رسول او و مؤمنانى كه نماز مىخوانند و هم چنان كه در ركوعند انفاق مى كنند.»
دلایل
مسلم نشان می دهد که این آیه در شان حضرت علی (ع) نازل شده است. اما کسانی
که گناه بزرگ عدول از ولایت را مرتکب شده اند، برای توجیه انحراف و اشتباه
خود، سعی می کنند ادله مسلم را نادیده انگارند و در آن خدشه کنند. در حالی
که اشکالات بیان شده توسط آن ها نیز جواب هایی قاطع دارد. و این اشکالات
تنها فایده ای که برایشان دارد، پیچانده کردن اختلاف و حیران کردن مردم
است. در حالی که روز قیامت، عقوبت شدیدی برای این کار خواهند چشید.
ادامه مطلب...
در تفسیر نمونه در جواب این اشکال آمده است که: «در ادبیات عرب مكرر دیده
مى شود كه از مفرد به لفظ جمع، تعبیرآورده شده است از جمله در آیه مباهله
مى بینیم كه كلمه" نسائنا" به صورت جمع آمده در صورتى كه منظور از آن طبق
شان نزولهاى متعددى كه وارد شده فاطمه زهرا ع است، و همچنین" انفسنا" جمع
است در صورتى كه از مردان غیر از پیغمبر كسى جز على(ع) در آن جریان نبود و
در آیه 172 سوره آل عمران در داستان جنگ احد مى خوانیم: «الَّذِینَ قالَ
لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ
فَزادَهُمْ إِیماناً.»
و همانطور كه ... ذكر كردیم بعضى از مفسران
شان نزول آن را در باره نعیم بن مسعود كه یك فرد بیشتر نبود مى دانند.... و
همچنین در آیه اول سوره ممتحنه و آیه 8 سوره منافقون و 215 و 274 سوره
بقره تعبیراتى دیده مى شود كه عموما به صورت جمع است، ولى طبق آنچه در شان
نزول آنها آمده منظور از آن یك فرد بوده است.
این تعبیر یا بخاطر این
است كه اهمیت موقعیت آن فرد و نقش مؤثرى كه در این كار داشته روشن شود و یا
بخاطر آن است كه حكم در شكل كلى عرضه شود، اگر چه مصداق آن منحصر به یك
فرد بوده باشد، در بسیارى از آیات قرآن ضمیر جمع به خداوند كه احد و واحد
است به عنوان تعظیم گفته شده است.»
[1]و
علامه طباطبایی در این باره می فرمایند: «(بعضی) براى اینكه دو آیه مورد
بحث را از اینكه راجع به على (ع) باشد برگردانند و بگویند راجع به همه
مؤمنین است ناگزیر شده اند در روایات مزبوره مناقشه كرده و در هر كدام به
وجهى خرده گیرى كنند لیكن ما با رعایت ادب به آقایان مى گوییم: سزاوار
نبود در این همه روایات اشكال كنند، زیرا اگر انسان دچار عناد و مبتلا به
لجاج نباشد روایات اینقدر هست كه اطمینان آور باشد دیگر با امثال اشكالات
زیر در مقام خرده گیرى و تضعیف آنان بر نمى آید. (مورد این چنین است که)
قانونى كلى و عمومى بگذرانند و از آن بطور عموم خبر دهند در صورتى كه مشمول
آن قانون جز یك نفر كسى نباشد و جز بر یك نفر منطبق نشود. ... از (این
قبیل) در عرف بسیار است، و اى كاش مى فهمیدیم مفسرین مزبور در این آیه:«
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّكُمْ أَوْلِیاءَ تُلْقُونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ» تا آنجا كه مى فرماید«
تُسِرُّونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ»[ممتحنه/10] چه می گویند؟!
با
اینكه دلیل معتبر و روایت صحیح داریم بر اینكه مرجع ضمیر" الیهم" با اینكه
ضمیر جمع است یك نفر بیش نیست و آن حاطب بن ابى بلتعه است كه با قریش و
دشمنان اسلام مكاتبه سرى داشت؟ و نیز خوب بود مى فهمیدیم در این آیه:«
یَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَى الْمَدِینَةِ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ»
[منافقون/8]چه مى گویند؟ با اینكه روایت صحیح داریم كه قائل این سخن یك
نفر بیش نیست و او عبد اللَّه بن ابى بى سلول رئیس منافقین است؟!
و همچنین در این آیه:«
یَسْئَلُونَكَ ما ذا یُنْفِقُونَ»[بقره/215] و حال آنكه فاعل" یسئلون" با اینكه صیغه جمع است یك نفر است و نیز در این آیه:«
الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَةً»[بقره/274]
و حال آنكه روایت صحیح وارد شده است كه این آیه در باره یك نفر است و او
على بن ابى طالب (ع) و یا بنا به روایت خود آقایان اهل سنت ابابكر است!! و
همچنین آیات زیاد دیگرى كه در همه، نسبتهایى به صیغه جمع به شخص معین و
واحدى داده شده است.
این مفسرین هر چه در این موارد جواب دارند از همه این موارد، ما نیز همان جواب خود قرار مى دهیم. عجیبتر از آن این آیه است: «
یَقُولُونَ نَخْشى أَنْ تُصِیبَنا دائِرَةٌ؛[مائده/52]
مى گویند مى ترسیم از اینكه دچار گرفتارى شویم»
براى اینكه گوینده این حرف به اعتراف خود علماى عامه یك نفر و آن هم رئیس
منافقین عبد اللَّه بن ابى بوده، و تعجب در این است كه این آیه در بین
آیاتى قرار دارد كه ما الان در باره آنها بحث مى كنیم، راستى چطور با این
فاصله كم حرف خود را از یاد مى برند و كم حافظگى به خرج مى دهند؟! ...
در تعبیر صیغه جمع نكته ایست و آن اینست كه نمى خواهد بفهماند اگر شارع
انواع كرامت هاى دینى را كه یكى از آنها ولایت است به بعضى از مؤمنین (على
ع) ارزانى مى دارد جزافى و بیهوده نیست، بلكه در اثر تقدم و تفوقى است كه
او در اخلاص و عمل بر دیگران دارد.»
[2][1]. تفسیر نمونه، ج4، ص: 428.
[2]. ترجمه المیزان، ج6، ص: 11.