زينب كبرى (س) روز پنجم جمادى الاول سال 5 يا 6 هجرت در مدينه چشم
به جهان گشود. خبر تولد نوزاد عزيز، به گوش رسول خدا (ص) رسيد. رسول
خدا (ص) براى ديدار او به منزل دخترش حضرت فاطمه زهرا (س) آمد و به
دختر خود فاطمه (س) فرمود:
فاطمه (س) نوزاد كوچكش را به سينه فشرد، بر گونه هاى دوست داشتنى
او بوسه زد، و آن گاه به پدر بزرگوارش داد. پيامبر (ص) فرزند دلبند
زهراى عزيزش را در آغوش كشيده صورت خود را به صورت او گذاشت و شروع به
اشك ريختن كرد. فاطمه (ص) ناگهان متوجه اين صحنه شد و در حالى كه
شديدا ناراحت بود از پدر پرسيد: پدرم ، چرا گريه مى كنى ؟!
رسول خدا (ص) فرمود: ((گريه ام به اين علت است كه پس از مرگ من و
تو، اين دختر دوست داشتنى من سرنوشت غمبارى خواهد داشت ، در نظرم مجسم
گشت كه او با چه مشكلاتى دردناكى رو به رو مى شود و چه مصيبتهاى بزرگى
را به خاطر رضاى خداوند با آغوش باز استقبال مى كند)).
در آن دقايقى كه آرام اشك مى ريخت و نواده عزيزش را مى بوسيد، گاهى
نيز چهره از رخسار او برداشته به چهره معصومى كه بعدها رسالتى بزرگ را
عهده دار مى گشت خيره خيره مى نگريست و در همين جا بود كه خطاب به
دخترش فاطمه (س) فرمود: ((اى پاره تن من و روشنى چشمانم ، فاطمه جان ،
هر كسى كه بر زينب و مصايب او بگريد ثواب گريستن كسى را به او مى دهند
كه بر دو برادر او حسن و حسين گريه كند)).(1)
ولادت و پرورش زينب
درست ترين گفتار آن است كه سيدتنا زينب كبرى (س) در پنجم ماه جمادى
الاولى سال پنجم هجرى به دنيا آمده ، و تربيت و پرورش آن دره يتيمه و
مرواريد گرانبها و بى مانند در كنار پيغمبر اكرم (ص) بوده ، و در خانه
رسالت راه رفته ، و غذاي خود را از وجود مطهر زهراي مرضيه(س) تناول
نموده ، و از
دست پسر عموى پيغمبر، اميرالمؤ منين (ع) غذا و خوراك خورده و نمو نموده
، نمو قدسى و پاكيزه ، و با سعادت و نيكبختى ، و پرورش يافته پرورش
روحانى و الهى ، و به جامه هاى عظمت و بزرگى به چادر پاكدامنى و حشمت و
بزرگوارى پوشيده شده ، و پنج تن اصحاب كساء به تربيت و پرورش و تعليم و
آموختن و تهذيب و پاكيزه گردانيدن او قيام نموده و ايستادگى داشتند، و
همين بس است كه مربى و مؤ دب و معلم او ايشان باشند.(2)
گريه جبرئيل بر مصايب زينب (س)
روايت شده است كه پس از ولادت حضرت زينب (س)، حسين (ع) كه در آن
هنگام كودك سه چهار ساله بود، به محضر رسول خدا (ص) آمد و عرض كرد:
((خداوند به من خواهرى عطا كرده است )). پيامبر(ص) با شنيدن اين سخن ،
منقلب و اندوهگين شد و اشك از ديده فرو ريخت . حسين (ع) پرسيد: ((براى
چه اندوهگين و گريان شدى ؟)).< p/> پيامبر(ص) فرمود: ((اى نور چشمم ،
راز آن به زودى برايت آشكار شود.))
تا اينكه روزى جبرئيل نزد رسول خدا (ص) آمد، در حالى كه گريه مى
كرد، رسول خدا (ص) از علت گريه او پرسيد، جبرئيل عرض كرد: ((اين
دختر (زينب ) از آغاز زندگى تا پايان عمر همواره با بلا و رنج و اندوه
دست به گريبان خواهد بود؛ گاهى به درد مصيبت فراق تو مبتلا شود، زمانى
دستخوش ماتم مادرش و سپس ماتم مصيبت جانسوز برادرش امام حسن (ع) گردد
و از اين مصايب دردناك تر و افزون تر اينكه به مصايب جانسوز كربلا
گرفتار شود، به طورى كه قامتش خميده شود و موى سرش سفيد گردد.))
پيامبر (ص) گريان شد و صورت پر اشكش را بر صورت زينب (س) نهاد و
گريه سختى كرد، زهرا (س) از علت آن پرسيد. پيامبر (ص) بخشى از بلاها
و مصايبى را كه بر زينب (س) وارد مى شود، براى زهرا(س) بيان كرد.
حضرت زهرا (س) پرسيد: ((اى پدر! پاداش كسى كه بر مصايب دخترم زينب
(س) گريه كند كيست ؟ پيامبر اكرم (ص) فرمود: ((پاداش او همچون پاداش
كسى است كه براى مصايب حسن و حسين (ع) گريه مى كند))(3)
بشارت تولد زينب و گريه على (ع)
هر پدرى را كه بشارت به ولادت فرزند دادند، شاد و حرم گرديد، جز على
بن ابى طالب (ع) كه ولادت هر يك از اولاد او سبب حزن او گرديد.
در روايت است كه چون حضرت زينب متولد شد، اميرالمؤ منين (ع) متوجه
به حجره طاهره گرديد، در آن وقت حسين (ع) به استقبال پدر شتافت و عرض
كرد: اى پدر بزرگوار! همانا خداى كردگار خواهرى به من عطا فرموده
اميرالمؤ منين (ع) از شنيدن اين سخن بى اختيار اشك از ديده هاى
مبارك به رخسار همايونش جارى شد. چون حسين (ع) اين حال را از پدر
بزرگوارش مشاهده نمود افسرده خاطر گشت . چه ، آمد پدر را بشارت دهد،
بشارت مبدل به مصيبت و سبب حزن و اندوه پدر گرديد، دل مباركش ره درد
آمد و اشك از ديده مباركش بر رخسارش جارى گشت و عرض كرد: ((بابا فدايت
شوم ، من شما را بشارت آوردم شما گريه مى كنيد، سبب چيست و اين گريه بر
كيست ؟))
على (ع) حسينش را در برگرفت و نوازش نمود و فرمود: ((نور ديده !
زود باشد كه سر اين گريه آشكار و اثرش نمودار شود.))كه اشاره به واقعه
كربلا مى كند. همين بشارت را سلمان به پيغمبر داد و آن حضرت هم منقلب
گرديد.
چنان كه در بعض كتب است كه حضرت رسالت در مسجد تشريف داشت آن وقت
سلمان شرفياب خدمت گرديد و آن سرور را به ولادت آن مظلومه بشارت داد و
تهنيت گفت . آن حضرت بگريست و فرمود: ((اى سلمان جبرييل از جانب خداوند
جليل خبر آورد كه اين مولود گرامى مصيبتش غير معدود باشد تا به آلام
كربلا مبتلا شود، الخ ))(4)
نامگذارى زينب از طرف خداوند
هنگامى كه زينب (س) متولد شد، مادرش حضرت زهرا (س) او را نزد پدرش
اميرالمؤ منين (ع) آورده و گفت : اين نوزاد را نامگذارى كنيد! حضرت
فرمود: من از رسول خدا جلو نمى افتم .
در اين ايام حضرت رسول اكرم (ص) در مسافرت بود. پس از مراجعت از
سفر، اميرالمؤ منين على (ع) به آن حضرت عرض كرد: نامى را براى نوزاد
انتخاب كنيد. رسول خدا (ص) فرمود: من بر پروردگارم سبقت نمى گيرم .
در اين هنگام جبرئيل (ع) فرود آمده و سلام خداوند را به پيامبر(ص)
ابلاغ كرده و گفت :
نام اين نوزاد را ((زينب )) بگذاريد! خداوند بزرگ اين نام را براى
او بر برگزيده است .
بعد مصايب و مشكلاتى را كه بر آن حضرت وارد خواهد شد، بازگو كرد.
پيامبر اكرم (ص) گريست و فرمود: هر كس بر اين دختر بگريد، همانند كسى
است كه بر برادرانش حسن و حسين گريسته باشد.(5)
فرزند فاطمه
عليا حضرت زينب ، نخستين
دخترى است كه از فاطمه (س) به دنيا آمده ، و او پس از امام حسن و امام
حسين (ع) بزرگترين فرزندان فاطمه (س) بوده ، و نيز گفته اند:
دليل بر
آن است كه راويان حديث و بيان كنندگان اخبار در ايام اضطهار - يعنى
روزگار غلبه و چيرگى ظلم و ستم ستمگران بر مؤ منين - هر گاه مى خواستند
از اميرالمؤ منين على (ع) روايتى نقل كنند مى گفتند:
اين روايت از ابى
زينب است ، و اينكه اميرالمؤ منين (ع) را به اين كنيه مى ناميدند،
براى آن است كه زينب كبرى (س) پس از امام حسن و امام حسين -
عليهماالسلام - بزرگترين فرزندان آن حضرت بوده ، و اميرالمؤ منين (ع)
نزد دشمنانش به اين كنيه معروف نبوده است .(6)
تغذيه زينب از زبان پيامبر
حضرت زينب (س) مانند دو
برادرش حسن و حسين (ع) از زبان رسول الله (ص) تغذى مى كرد.
همان طور كه در بسيارى از اخبار آمده است ، پيغمبر (ص) زبان خود را
در دهان حسنين مى گذاشت ، آنان با مكيدن زبان پيغمبر تغذيه مى شدند و
از همين طريق گوشت و پوست بدنشان مى روييد و رشد مى كرد، در مورد حضرت
زينب (س) نيز همين عمل را انجام مى داد.
در جلد اول از كتاب خرايج راوندى (صفحه 94) معجزه يكصد و پنجاه و
پنج (155) از حضرت صادق (ع) چنين روايت كرده است :
امام صادق (ع) فرمود: پيغمبر (ص) پيوسته نزد فرزندان شير خوار
فاطمه مى آمد، از آب دهان خود آنان را تغذيه مى كرد و سپس به فاطمه (س) مى فرمود به آنان شير ندهيد))(7)
لقب هاى حضرت زينب (س)
الف ) زينب كبرى : اين لقب براى مشخص شدن و تمييز دادن او از ساير
خواهرانش (كه از ديگر زنان اميرمؤ منان به دنيا آمده بودند) بود.
ب )الصديقة الصغرى : چون (( صديقة )) لقب مبارك مادرش ، زهراى مرضيه
(س) است ، و از سويى شباهت هاى بى شمارى ميان مادر و دختر وجود داشت ،
لذا حضرت زينب را (( صديقه صغرى )) ملقب كردند.
ج ) عقيله / عقيله بنى هاشم / عقيله الطالبين :
(( عقيله )) به معناى بانويى است كه در قومش از كرامت و ارجمندى
ويژه اى بر خوردار باشد و در خانه اش عزت و محبت فوق العاده اى داشته
باشد.
د) ديگر لقب ها:
از ديگر لقب هاى حضرت زينب ، موثقه عارفه ، عالمه غيرمعلمه ، عابده
آل على ، فاضله و كامله است . (8)
كنيه حضرت زينب (س)
كنيه آن عليا حضرت (( ام كلثوم )) است ، و اين كه ايشان را (( زينب
كبرى )) مى گويند، براى آن است كه فرق باشد بين او و بين كسى از
خواهرانش كه به آن نام و كنيه ناميده شده است .
چنان كه ملقبه به (( صديقه صغرى )) شده است ، براى فرق بين او و
مادرش صديقه كبرى فاطمه زهراصلوات الله عليهما. (9)
پاورقي
1- خطابه زينب كبرى (س) پشتوانه انقالب امام حسين (ع) صفحات 55 -
57 اثر دانشمند محترم محمد مقيمى از انتشارات سعدى ، به نقل از طراز
المذهب ، ص 32 و 22.
2- زينب كبرى ، ص 139.
3- الخصائص الزينبيه ، ص 155 ناسخ التواريخ زينب (س) ص 47
4- ناسخ التواريخ حضرت زينب كبرى (س)، ج 1، ص 45 و 46.
5- فاطمه زهرا (س) دل پيامبر، ص 854
6- زينب كبرى ، ص 137 و 138
7- پيام آور كربلا، ص 17
8- ره توشه راهيان نور، ص 258.
9- زينب كبرى ، ص 137.